Istotą uchwały w powiększonym składzie Sądu Najwyższego w sprawie II PZP 1/14 jest teza „że zapewnienie przez pracodawcę pracownikowi (kierowcy wykonującemu przewozy w międzynarodowym transporcie drogowym) odpowiedniego miejsca do spania w kabinie samochodu ciężarowego, czyli wyposażenie samochodu w odpowiednie urządzenia (leżankę, klimatyzację, ogrzewanie itp.) pozwala na wykorzystanie przez kierowcę w samochodzie dobowego (dziennego) odpoczynku, przy spełnieniu warunków określonych w art. 8 ust. 8 rozporządzenia nr 561/06; natomiast nie oznacza zapewnienia mu przez pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia z 2002 r. Taki stan rzeczy uprawnia pracownika do otrzymania od pracodawcy zwrotu kosztów noclegu co najmniej na warunkach i w wysokości określonych w § 9 ust. 1 lub 2 tego rozporządzenia.” Czyli nałożenie obowiązku wypłaty ryczałtu w wysokości 25% kwoty limitu za nocleg. Co więcej Sąd Najwyższy w treści uzasadnienia wyraźnie zaznaczył, że kwota ryczałtu nie może być niższa niż określona w rozporządzeniu właściwego ministra wydanego na podstawie Art. 775 § 2 Kodeksu Pracy, czyli obecnie obowiązującego Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (dalej nazywane: Rozporządzeniem), czyli przykładowa stawka za 1 nocleg w danym kraju wynosi:
Kraj |
Waluta |
Wysokość RYCZAŁTU (czyli 25% kwoty limitu na nocleg |
Austria |
EUR |
32,5 |
Belgia |
EUR |
40 |
Francja |
EUR |
45 |
Gruzja |
EUR |
35 |
Hiszpania |
EUR |
40 |
Litwa |
EUR |
32,5 |
Niemcy |
EUR |
37,5 |
Rosja |
EUR |
50 |
Źródło: Opracowane na podstawie Rozporządzenia
- Po pierwsze zabezpiecz przyszłość
Kraj |
Waluta |
Stawka diety |
Wysokość RYCZAŁTU (czyli 25% kwoty limitu na nocleg |
suma |
Austria |
EUR |
52 |
32,5 |
84,5 |
Belgia |
EUR |
48 |
40 |
88 |
Francja |
EUR |
50 |
45 |
95 |
Gruzja |
EUR |
43 |
35 |
78 |
Hiszpania |
EUR |
50 |
40 |
90 |
Litwa |
EUR |
39 |
32,5 |
71,5 |
Niemcy |
EUR |
49 |
37,5 |
86,5 |
Rosja |
EUR |
48 |
50 |
98 |
Źródło: Opracowane na podstawie Rozporządzenia
Kraj |
Waluta |
Stawka diety po zmianie * |
Wysokość RYCZAŁTU (czyli 25% kwoty limitu na nocleg |
suma |
Austria |
EUR |
7,18 |
32,5 |
39,68 |
Belgia |
EUR |
7,18 |
40 |
47,18 |
Francja |
EUR |
7,18 |
45 |
52,18 |
Gruzja |
EUR |
7,18 |
35 |
42,18 |
Hiszpania |
EUR |
7,18 |
40 |
47,18 |
Litwa |
EUR |
7,18 |
32,5 |
39,68 |
Niemcy |
EUR |
7,18 |
37,5 |
44,68 |
Rosja |
EUR |
7,18 |
50 |
57,18 |
Źródło: opracowanie własne na podstawie Rozporządzenia
*Kurs przeliczenia zgodnie z Tabela nr 187/A/NBP/2014 z dnia 2014-09-26
Ten zabieg pozwala zminimalizować straty (a w niektórych przypadkach nawet obniżyć kosztu- vide Austria, Hiszpania) wynikające z uchwały Sądu Najwyższego, ale działa tylko od momentu jego wejścia w życie.
RYCZAŁT – jak zaradzić?
Wybór zależy od wielu czynników –poczynając od oceny dokumentów zgromadzonych w sprawie, przez stosunek pracodawcy do problemu aż do sytuacji finansowej firmy. Nie należy z góry się poddawać, tylko w razie sporu sądowego z pracownikiem podjąć polemikę ze stanowiskiem Sądu Najwyższego. Tu rola pełnomocnika jest zbudowanie linii argumentacji opartej na wykazaniu różnic w stanie faktycznym z orzeczenia Sądu Najwyższego a bieżącą sprawą a także przywołanie argumentów podważających uzasadnienie prawne uchwały – przede wszystkim odwołując się do sprzeczności z prawem unijnym (Rozporządzenie (WE) nr 561/2006) i międzynarodowym (umowy AETR) a przy korzystnej wykładni także krajowym (art. Art. 775 § 3 w związku z Art. 775 § 5 Kodeksu pracy). Nie wykluczone jest także powołanie się na nadużycie prawa podmiotowego w celu obrony przed roszczeniami pracownika, jeżeli w sposób oczywisty nie zmierzają do poprawy komfortu pracy ani też warunki noclegowe w kabinie nie uniemożliwiały właściwego wypoczynku w sposób opisany w stanie faktycznym uchwały SN („(…)kabina samochodu gdzie nie było stałej temperatury czy urządzeń sanitarnych,(..) brak odpowiedniej liczby łóżek w stosunku do przebywających tam kierowców, panujący brud i niedobór środków czystości”). Szanse na wygraną w procesie będą uzależnione od wielu czynników i nie ma żadnej gwarancji powodzenia. Są jednak argumenty przeważające za tym, żeby spróbować, ponieważ spór sądowy z pewnością spowoduje koszty (po obu stronach!), ale także pozwoli zyskać na czasie, ponieważ obowiązek zapłaty nie powstaje aż do uprawomocnienia się wyroku. Nie bez znaczenia jest też aspekt psychologiczny – wygrana lub przegrana czy też automatyczna zgoda na ugodę z pracownikiem niewątpliwie wpłynie na decyzji kolegów kierowców.
Autor: Bogumił Paszkiewicz