Szkoda w transporcie krajowym. Sprawdź, kiedy przewoźnik ponosi odpowiedzialność

Szkoda w transporcie oznacza sytuację, w której na skutek różnych zdarzeń dochodzi do obniżenia wartości towaru, pogorszenia jego jakości lub całkowitego przepadku. Powstanie szkody może nastąpić na każdym etapie transportu z przyczyn zawinionych, jak i niezawinionych przez przewoźnika.

Szkoda jawna i ukryta w transporcie krajowym

Szkody w transporcie krajowym zwykło dzielić się na szkody jawne oraz ukryte. Ze szkodą jawną będziemy mieć do czynienia wtedy, gdy da się ją zauważyć z zewnątrz, bez potrzeby rozpakowywania towaru. Szkodą ukrytą jest natomiast szkoda niewidoczna na pierwszy rzut oka, która wymaga wcześniejszego wypakowania towaru.

Z reguły ujawnienie szkody następuje w momencie dostarczenia towaru i jego odbioru przez odbiorcę. Odbiorca, podpisując list przewozowy, może odebrać przesyłkę, odmówić jej odbioru lub odebrać ją wraz z zastrzeżeniami.

Szkoda w transporcie – protokół powstania

Mówiąc o szkodzie ukrytej i jawnej w transporcie, należy odwołać się w tym miejscu do art. 74 ust. 1, 2 i 3 ustawy Prawo przewozowe. Wskazuje on, że jeśli przed wydaniem przesyłki okaże się, że doznała ona ubytku lub uszkodzenia, przewoźnik ustala niezwłocznie protokolarnie stan przesyłki oraz okoliczności powstania szkody. Przewoźnik wykonuje te czynności także na żądanie uprawnionego, jeśli twierdzi on, że przesyłka jest naruszona (szkoda jawna w transporcie). Wszystkie ustalenia protokolarne powinny być dokonane w obecności uprawnionego.

Jeśli dopiero po wydaniu przesyłki ujawniono ubytek lub uszkodzenie niedające się z zewnątrz zauważyć przy odbiorze, przewoźnik jest zobowiązany do ustalenia stanu przesyłki na żądanie uprawnionego zgłoszone niezwłocznie po ujawnieniu szkody, nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia odbioru przesyłki (szkoda niejawna w transporcie).

Przyjęcie przesyłki bez zastrzeżeń

Zgodnie z treścią art. 76 ustawy Prawo przewozowe, uprawniony, który przyjmie przesyłkę bez zastrzeżeń, traci prawo do dochodzenia roszczeń z tytułu ubytku lub uszkodzenia.

Wyjątek stanowią następujące sytuacje:

• szkodę stwierdzono protokolarnie przed przyjęciem przesyłki przez uprawnionego;
• zaniechano takiego stwierdzenia z winy przewoźnika;
• ubytek lub uszkodzenie wynikło z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika;
• szkodę niedającą się z zewnątrz zauważyć uprawniony stwierdził po przyjęciu przesyłki i w terminie 7 dni zażądał ustalenia jej stanu oraz udowodnił, że szkoda powstała w czasie między przyjęciem przesyłki do przewozu a jej wydaniem.

Odpowiedzialność przewoźnika z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przewozu przesyłek

Zadaniem przewoźnika przewożącego określony towar jest dostarczenie go w nienaruszonym stanie z jednego miejsca do drugiego. Powinien ponadto dokonać tego w określonym terminie. Zakres odpowiedzialności przewoźnika został uregulowany w art. 65 ustawy Prawo przewozowe, w którym wyszczególniono jego odpowiedzialność za:

• utratę przesyłki;
• ubytek przesyłki;
• uszkodzenie przesyłki;
• opóźnienia w przewozie przesyłki.

Za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki przewoźnik odpowiada od przyjęcia jej do przewozu aż do momentu jej wydania.

Sprawdź, jak uwolnić się od odpowiedzialności za szkodę

Chcąc uwolnić się z powyższej odpowiedzialności, przewoźnik musi wykazać, że szkoda w transporcie nastąpiła z przyczyn występujących po stronie nadawcy lub odbiorcy, niewywołanych winą przewoźnika, z właściwości towaru albo wskutek siły wyższej.

Wyłączenie odpowiedzialności bez konieczności udowadniania braku winy nastąpi natomiast, gdy szkoda w transporcie nastąpiła na skutek co najmniej jednej z tych przyczyn:

• nadania pod nazwą niezgodną z rzeczywistością, nieścisłą lub niedostateczną rzeczy wyłączonych z przewozu lub przyjmowanych do przewozu na warunkach szczególnych albo niezachowania przez nadawcę tych warunków;
• braku, niedostateczności lub wadliwości opakowania rzeczy, narażonych w tych warunkach na szkodę wskutek ich naturalnych właściwości;
• szczególnej podatności rzeczy na szkodę wskutek wad lub naturalnych właściwości;
• ładowania, rozmieszczenia lub wyładowywania rzeczy przez nadawcę lub odbiorcę;
• przewozu przesyłek, które zgodnie z przepisami lub umową powinny być dozorowane, jeżeli szkoda wynikła z przyczyn, którym miał zapobiec dozorca.

Codzienna praca przewoźników wiąże się z ryzykiem powstawania szkód transportowych zagrożonych koniecznością wypłaty przeważnie niemałego odszkodowania. W związku z tym chcąc uwolnić się od odpowiedzialności, musi on udowodnić, że szkoda powstała wskutek jednej z okoliczności wyłączających jego odpowiedzialność.