Niemcy, od dawna uważane za jednego z europejskich potentatów w transporcie towarowym, znajdują się obecnie w poważnym kryzysie demograficznym jeśli chodzi o transport drogowy.
O ile według raportu globalny niedobór 3,6 miliona kierowców ciężarówek nie zmienił się zasadniczo w porównaniu z 2023 rokiem, o tyle ta pozorna stabilność ukrywa rosnące wyzwanie. Szybko starzejąca się siła robocza będzie coraz większym problemem, ponieważ bardzo niewielu młodych ludzi decyduje się na zawód kierowcy ciężarówki.
Raport IRU na temat globalnego niedoboru kierowców ciężarówek z 2024 r. ujawnia, że 45 proc. kierowców ciężarówek w Niemczech ma ponad 55 lat i grupa ta nadal rośnie. Ponieważ przewiduje się, że do 2029 r. ponad 17 proc. pracowników transportu ciężarowego w Europie przejdzie na emeryturę, Niemcy odczują ten ubytek szczególnie dotkliwie, zarówno w krajowych przewozach, jak i w transgranicznych, które są kluczowe dla rynku UE.
Kryzys niedoboru kierowców ciężarówek nadal się pogłębia, a co najbardziej alarmujące, przepaść między młodymi i starszymi kierowcami stale się powiększa” – ostrzegł sekretarz generalny IRU Umberto de Pretto. „Bez skoordynowanych i ciągłych działań ta bomba demograficzna eksploduje, poważnie wpływając na wzrost gospodarczy i konkurencyjność na całym świecie” – dodał de Pretto.
Mapa: IRU
Dane zebrane przez IRU pokazują, że nie jest to tylko problem Niemiec. W Polsce, która również jest kluczowym graczem w europejskim transporcie drogowym, zaledwie 3 proc. kierowców ma mniej niż 25 lat. Włochy (2,2 proc.) i Hiszpania (3 proc.) zgłaszają podobnie niskie poziomy. We wszystkich 35 krajach, w których dostępne były dane, młodzi kierowcy stanowią zaledwie 6,5 proc. siły roboczej – grupa ta skurczyła się o 5,8 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim. Spadek ten nastąpił mimo 1,4 proc. wzrostu liczby młodych pracowników w ogólnej sile roboczej w tym samym okresie.
Ta rozbieżność wskazuje, że młodzi ludzie wchodzą na rynek pracy, ale nie do branży transportu ciężarowego.
Ten trend stwarza szczególny problem w Niemczech, gdzie sektory logistyki i produkcji są w dużym stopniu uzależnione od stabilnej i elastycznej sieci transportu drogowego. Brak napływających kadr w połączeniu z falą zbliżających się emerytur może wkrótce stworzyć wąskie gardła w łańcuchach dostaw, które są już obciążone problemami z przepustowością i presją regulacyjną.
Powodem luk kadrowych nie są złe warunki pracy
Jednak mimo rosnących obaw, raport IRU podważa założenie, że wynagrodzenie lub satysfakcja z pracy odstraszają młodych kierowców. Średnio pensje kierowców ciężarówek w badanych regionach są o 30–135 proc. wyższe od podstawowego kosztu utrzymania, a IRU nie stwierdziło żadnej korelacji między poziomem wynagrodzeń a stopniem niedoborów.
Równoległe badanie przeprowadzone z Truckfly by Michelin, obejmujące 1100 kierowców z siedmiu rynków europejskich, wykazało, że 81 proc. kierowców jest zadowolonych ze swojej pracy, a 57 proc. określiło siebie jako bardzo lub niezwykle zadowolonych. Autorzy raportu zauważają, że kierowcy poniżej 25 roku życia wykazali się najwyższym poziomem zadowolenia, co wskazuje, że głównym problemem jest dostęp i postrzeganie, a nie warunki pracy.
Problem trzeba rozwiązać szybko
Nie ma jednego cudownego rozwiązania kryzysu, ale ten raport wskazuje na kluczowe rozwiązania, aby zacząć zamykać rosnącą lukę wiekową i traktować kierowców z większym szacunkiem i godnością” – przyznał de Pretto.
Wśród rekomendacji IRU znajdują się apele do rządów o zintegrowanie ścieżek kariery zawodowych kierowców z krajowymi systemami edukacji, usunięcie nierealistycznych progów wiekowych dla licencji i kwalifikacji oraz większe inwestowanie w bezpieczne, dobrze wyposażone parkingi i miejsca odpoczynku – główny problem zidentyfikowany przez 91 proc. ankietowanych kierowców.
Mapa: IRU
150-stronicowy raport IRU zawiera również kompleksowy barometr, podział demograficzny kierowców według kraju i analizę perspektyw gospodarczych dla operatorów transportu drogowego. Wymieniając Niemcy i Polskę jako kraje, w których „rosnąca luka strukturalna” między młodszymi i starszymi kierowcami jest szczególnie poważna, IRU jasno daje do zrozumienia: europejscy liderzy logistyki muszą działać szybko lub ryzykują wpadnięcie w kryzys zdolności przewozowych w ciągu najbliższej dekady.
W miarę jak niemiecka branża transportu drogowego wkracza w okres zmian demograficznych, wyzwaniem nie jest po prostu podniesienie wynagrodzeń i zwiększenie zadowolenia z pracy, lecz zadbanie o to, aby zawód kierowcy ciężarówki był postrzegany przez przyszłe pokolenia jako opłacalny, wartościowy i dostępny.
