Benz i Daimler pracują nad rozwojem silnika wysokoprężnego
W dziedzinie rozwoju silników wysokoprężnych do aut użytkowych Mercedes-Benz od zawsze pozostaje pionierem. 90 lat temu, jesienią 1922 roku, trzy egzemplarze prototypowej ciężarówki OB2 o ładowności pięciu ton wyjechały na tor firmy Benz w Mannheim. Każde z aut wprawiała w ruch wysokoprężna, czterocylindrowa jednostka z wtryskiem paliwa do komory wstępnej. Testy porównawcze zaowocowały bezsprzecznym rezultatem: w przypadku Diesla wydatki na paliwo były o 86 proc. niższe niż w przypadku wersji benzynowej. Decyzję o produkcji modelu zatwierdzono wiosną 1923 roku. W ten sposób Benz wprowadził na rynek pierwszą ciężarówkę napędzaną silnikiem wysokoprężnym. Jednostka rozwijała moc 33 kW (45 KM) przy 1000 obr./min.
Także Daimler Motor Company (Daimler-Motoren-Gesellschaft, DMG) uruchomił w 1923 roku w Berlinie produkcję przeznaczonego do ciężarówek silnika wysokoprężnego o mocy 29 kW (40 KM). Spektakularny jak na tamte czasy był dystans dzielący zakłady DMG – ciężarówki Daimlera z silnikami Diesla pokonywały długą drogę z Berlina do Stuttgartu i z powrotem.
Narodziny silników OM
Pierwszy Diesel, opracowany wspólnie po fuzji Benza i Daimlera sześciocylindrowy OM 5, pojawił się w 1927 roku. Z pojemności 8,6 litra osiągał on moc 55 kW (75 KM). Od tej pory silniki wysokoprężne Mercedes-Benz oznaczane są literami OM, pochodzącymi od niemieckiego słowa "Ölmotor", którego potocznie używało się wówczas do nazywania jednostek Diesla.
Początkowo wersje zasilane motorami wysokoprężnymi oferowano równolegle z wersjami benzynowymi. Przełom nastąpił w 1932 roku, wraz z pierwszą lekką ciężarówką seryjnie napędzaną silnikiem Diesla. Mercedes-Benz Lo 2000, bo o nim mowa, dysponował sześciocylindrową jednostką OM 59 o pojemności 3,8 litra i mocy 40 kW (55 KM).
Wyjątkowa kariera serii 300
Legendą wśród Diesli stała się seria 300, produkowana od 1949 roku. Jej historia sięga wczesnych lat 40., gdy rozpoczęto prace nad konstrukcją cztero- i sześciocylindrowych jednostek OM 301/302. Przerwane przez władze badania wznowiono dopiero po wojnie. Wedle nowych zasad, silnik musiały powstawać na maszynach, których Daimler-Benz AG od 1944 roku używał do produkcji licencyjnych jednostek Mercedes-Benz L 701/Opel Blitz. Nowy motor OM 312 z 1949 roku miał zatem identyczną jak one odległość między cylindrami i średnicę tłoka (90 mm), różnił się natomiast wymiarami skrzyni korbowej i głowicy oraz skokiem tłoka, zwiększonym z 95 do 120 mm. Z pojemności 4,6 litra generował moc 66 kW (90 KM).
Rok 1954: pierwszy turbodiesel Mercedes-Benz
W 1954 roku Mercedes-Benz zaprezentował pierwszy turbodoładowany silnik wysokoprężny o symbolu OM 312 A. Zaprojektowany pierwotnie dla służb przeciwpożarowych, legitymował się mocą 85 kW (115 KM). Nie osiągnął jednak znacznej popularności, szczególnie po debiucie jednostki OM 321 o pojemności 5,1 litra i mocy 81 kW (110 KM), ze średnicą tłoka powiększoną do 95 mm. W celach eksportowych stosowano również silnik benzynowy M 312 o mocy 81 kW (110 KM).
W 1956 roku zadebiutowała kolejna generacja jednostek turbodoładowanych – OM 321 AM (nazwa pochodzi od słów "Aufladung mild", co oznacza "łagodne turbodoładowanie") generował początkowo moc 93 kW (126 KM), później 97 kW (132 KM).
W 1959 roku pojawił się wolnossący motor sześciocylindrowy OM 322 o pojemności 5,675 l, a rok później dołączył do niego wariant czterocylindrowy OM 324.
Kolejny krok to prezentacja silników cztero- i sześciocylindrowych z bezpośrednim wtryskiem (OM 314 i OM 352/352 A) o mocy do 124 kW (168 KM).
Ze względów finansowych, we wczesnych latach 80. zawieszono prace nad kolejną generacją silników. Istotna modernizacja, przeprowadzona na przełomie 1983 i 1984 roku, zaowocowała debiutem cztero- i sześciocylindrowych jednostek OM 364/366 o pojemności, odpowiednio, 3,97 i 5,96 l i mocy do 147 kW (200 KM), z czasem podniesionej nawet do 177 kW (240 KM).
Po wyprodukowaniu ponad dwóch milionów sztuk i wprowadzeniu w Europie normy emisji spalin Euro III w 1996 roku, silniki serii 300 odjechały na zasłużoną emeryturę – ale tylko na Starym Kontynencie. Nadal były bowiem stosowane na innych rynkach. Jeszcze w 2009 roku, 60 lat po narodzinach jednostki OM 312, w Brazylii oferowano model L-1620 Classic z klasycznym motorem OM 366 LA o mocy 155 kW (211 KM), którego bazowa konstrukcja nie zmieniła się od 1949 roku.
Przełomowa seria 900
W 1996 roku nadszedł czas radykalnych zmian, jeśli chodzi o silniki do ciężarówek Mercedes-Benz. Rewolucja wystartowała wiosną, wraz z debiutem serii 900, uzbrojonej w innowacyjne elementy: elektroniczny system zarządzania oraz bezpośredni wtrysk paliwa z osobnymi pompami dla każdego cylindra.
Gama serii 900 od początku obejmowała jednostki cztero- i sześciocylindrowe. Motor OM 904 LA o pojemności 4,3 litra generował moc 125 kW (170 KM), zaś sześciocylindrowy motor OM 906 LA z pojemności 6,4 litra osiągał moc 205 kW (279 KM). W obu przypadkach zastosowano turbodoładowanie oraz chłodzenie powietrza doładowującego. Maksymalny moment obrotowy o wartości ponadprzeciętnej dla trzyzaworowych jednostek tej wielkości dostępny był w przedziale od 1200 do 1600 obr./min.
Zwiększenie średnicy tłoka ze 102 do 106 mm oraz jego skoku ze 130 do 136 mm umożliwiło dalszy wzrost potencjału serii 900. Czterocylindrowy motor OM 924 LA o pojemności 4,8 litra legitymował się mocą 160 kW (218 KM), zaś sześciocylindrowy wariant z pojemności 7,2 litra osiągał 240 kW (326 KM).
Kolejny etap ewolucji serii 900 to zastosowanie technologii BlueTec, zaprezentowanej przez Mercedes-Benz w 2004 roku. Układ selektywnej redukcji katalitycznej SCR z aplikatorem AdBlue umożliwił przystosowanie silników do norm emisji spalin Euro IV i Euro V oraz ograniczenie emisji zanieczyszczeń w spalinach nawet o 80 proc., i to bez wpływu na maksymalną moc. Jednocześnie operatorzy flot zaobserwowali odczuwalny spadek zużycia paliwa. Od samego początku seria 900 ustanawiała zresztą pod tym względem standardy w swojej klasie. Jeszcze w tym roku wyprodukowany zostanie milionowy jej przedstawiciel. Z nowymi jednostkami OM 934/936, spełniającymi normę emisji spalin Euro VI, Mercedes-Benz po raz kolejny wystawia świadectwo pionierskiej technologii w dziedzinie silników Diesla do aut użytkowych.
Źródło: www.daimler.com
Autor: Łukasz Majcher
