Rząd postanowił objęć odpady systemem SENT ze względu na dokonywanie nadużyć w sferze obrotu odpadami, zwłaszcza w zakresie podatku VAT. Gdy listopadzie ubiegłego roku władze zapowiedziały wprowadzenie zmian, wówczas przedstawiciele rządu argumentowali, że obrót odpadami wiąże się ze znacznymi przychodami finansowymi w momencie ich przyjmowania przez zbierającego odpady, ale równocześnie wymaga ogromnych nakładów finansowych na dalsze ich zagospodarowanie. I właśnie to stwarza pole do nadużyć.
Sprzyja temu także stosunkowo niska odpowiedzialność za przestępstwa na środowisku, co przyczyniło się do rozwoju szarej strefy. Rząd szacuje ją w przybliżeniu od 10 proc. do nawet 40 proc. całego rynku gospodarowania odpadami.
Rząd chce ograniczyć nielegalny import odpadów
Istotnym problemem rynku gospodarowaniu odpadami jest także nielegalny przywóz do Polski odpadów z krajów sąsiednich, w tym odpadów niebezpiecznych.
Wszystkie importowane do Polski odpady będą objęte systemem SENT. Dzięki temu nielegalny import odpadów będzie pod specjalnym nadzorem, a transportujące odpady pojazdy będą lepiej monitorowane” – mówił w listopadzie Jacek Ozdoba, wiceminister klimatu i środowiska.
W praktyce oznacza to, że firmy zaangażowane obecnie w gospodarkę odpadową, obejmującą zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów zostaną objęte rygorystycznymi zasadami zgłaszania takich przewozów do polskiego rejestru zgłoszeń SENT. Podmiot wysyłający, podmiot odbierający oraz przewoźnik w obrocie odpadami w momencie rozpoczęcia przewozu odpadów będą mieli określone obowiązki polegające na dokonaniu zgłoszenia przewozu, jego uzupełnieniu i aktualizacji. Dodatkowo przewoźnik zostanie zobowiązany do zapewnienia przekazywania danych geolokalizacyjnych, a kierujący do posiadania numeru referencyjnego oraz uruchomienia lokalizatora.
Rozwiązania te usprawnią kontrolę nad transgranicznym przemieszczaniem odpadów, w tym niebezpiecznych, wpłyną na ograniczenie zjawiska „szarej strefy” oraz przyczynią się do wzrostu wpływów do Skarbu Państwa z tytułu podatków od towaru i usług, wynikających ze zdarzeń gospodarczych, które dotychczas były zatajane przez nieuczciwych przedsiębiorców” – zaznaczył wiceminister Ozdoba.
Rząd liczy na to, że dzięki objęciu transportu odpadów systemem SENT ich nielegalny przywóz do Polski będzie znacznie bardziej utrudniony. Ma to zaowocować ograniczeniem przestępczości w tym obszarze. SENT obsługuje Krajowa Administracja Skarbowa, a naruszenia dotyczące zasad realizowania ładunków objętych systemem zagrożone są surowymi krami, sięgającymi nawet 46 proc. wartości brutto towaru.
Zmiany do ustawy o SENT wynikają z konieczności objęcia systemem monitorowania towarów o kodzie CN 3814, czyli zawierających 70 proc. masy lub więcej olejów ropy naftowej, innych niż towary objęte tą pozycją zawierające alkohol etylowy oraz przewóz odpadów podlegających przywozowi do kraju oraz przewozowi przez terytorium kraju” – tłumaczyt dr. Izabella Tymińska.
Dodaje, że u podstaw zmian w zakresie towarów o kodzie CN 3814 (produkty organiczne złożone rozpuszczalniki i rozcieńczalniki, gdzie indziej niewymienione ani niewłączone; gotowe zmywacze farb i lakierów) leży ryzyko związane z nowym sposobem klasyfikowania wyrobów będących przedmiotem ewentualnych nadużyć, w wyniku wejścia w życie Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (UE) 2020/725 z 26 maja 2020 r. Rozporządzenie to dotyczy klasyfikacji niektórych towarów według Nomenklatury Scalonej (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L170/14 z dnia 2 czerwca 2020 r.).
Do tej pory systemowi SENT podlegały towary objęte pozycją CN 3814 tylko zawierające w swoim składzie alkohol etylowy, jednakże z uwagi na właściwości fizykochemiczne niektórych wyrobów kwalifikowanych do kodu CN 3814, które są zbliżone do parametrów handlowych olejów napędowych, istnieje ryzyko nadużyć w zakresie kwalifikacji tych towarów” – tłumaczy dr. Izabella Tymińska.
Poza objęciem systemem SENT wymienionych wyżej wyrobów klasyfikowanych do kodu 3814, nowe rozporządzenie obejmuje tym systemem towary będące odpadem w rozumieniu ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2021 r. poz. 779, z późn. zm.), których przemieszczanie podlega przepisom rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów (Dz. Urz. UE L 190/1) – wskazuje ekspert celna.
Przewoźnicy apelują o opóźnienie nowych przepisów
W ocenie związku przewoźników Transport i Logistyka Polska, rozporządzenie obarczy branże transportową całkowicie nowym obowiązkiem. Będzie on skutkował koniecznością przeprowadzenia w bardzo krótkim czasie wielu zmian organizacyjno-technicznych oraz prawnych, a także przeszkolenia pracowników i poinformowania klientów.
Istnieje zatem wysokie prawdopodobieństwo, że większość z tych firm nie zdąży przygotować swoich przedsiębiorstw do skomplikowanych wymagań, stawianych przez nowe przepisy, tym bardziej, że przewidują one nieliczne wyjątki, tj.: przewóz odpadu rozpoczynający się na terytorium Polski, procedura celna tranzytu oraz obrót niektórymi mieszaninami odpadów przeznaczonych do odzysku, w ilościach do 20 kg w przesyłce” – czytamy na stronie TLP.
Dlatego tez TLP wystosowało pismo do Ministerstwa Finansów, w którym postuluje wydłużenie terminu wejścia w życie nowych przepisów i umożliwienie firmom dostosowanie się do nowych obowiązków. Jako argumenty podaje m.in. to, że już teraz widać niedoskonałości planowanych rozwiązań (np. prawidłowe określenie wagi brutto odpadu, czy przekroczenie marginesu 10 proc. odchyleń wagowych przy odbiorze odpadu).