Kiedy można przekroczyć tygodniowy lub dzienny czas pracy? O ile? Poradnik prawnika część 1.

Podstawowym dokumentem normującym czas pracy kierowców jest Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85.

Czas pracy kierowcy reguluje ponadto ustawa o czasie pracy kierowców z dnia 16 kwietnia 2004 r. W celu wyjaśnienia poruszanych w tym artykule zagadnień będziemy sięgać również do innych aktów prawnych, takich jak kodeks pracy lub ustawa o transporcie drogowym.

Czas pracy kierowcy – informacje ogólne

Pamiętajmy, że dzienny czas jazdy kierowcy (czas prowadzenia pojazdu) nie może przekroczyć 9 godzin. Przepisy rozporządzenia dopuszczają jednak przedłużenie czasu prowadzenia pojazdu do nie więcej niż 10 godzin – nie częściej niż dwa razy w tygodniu.

Tygodniowy czas pracy kierowcy ciężarówek i autobusów nie może z kolei przekroczyć 56 godzin. Co więcej, nie może także prowadzić do przekroczenia maksymalnego tygodniowego czasu pracy ustalonego w dyrektywie 2002/15/WE. Zgodnie z tą dyrektywą maksymalny tygodniowy czas pracy może być przedłużony do 60 godzin jedynie wówczas, gdy w ciągu okresu rozliczeniowego nie została przekroczona średnia 48 godzin na tydzień.

Z kolei dwutygodniowy czas pracy kierowców nie może przekroczyć 90 godzin.

Okoliczności muszą być wyjątkowe, a dalsza podróż nie może zagrażać bezpieczeństwu drogowemu.

Wydłużenie jazdy do 2 godzin jest możliwe po wykorzystaniu 30 minut przerwy i w celu powrotu na regularny odpoczynek tygodniowy.

Odstępstwa wymagają odpowiedniego, odręcznego udokumentowania na wykresówce urządzenia rejestrującego, na wydruku z niego lub na planie pracy, najpóźniej po przybyciu do miejsca docelowego lub odpowiedniego miejsca postoju.

Wydłużony okres pracy należy zrekompensować równoważnym okresem odpoczynku wykorzystywanym jednorazowo przed końcem trzeciego tygodnia następującego po danym tygodniu.

Czas pracy kierowcy 2021 – odpoczynek i przerwy:

Przerwy w prowadzeniu pojazdu – pauza kierowcy

Kierowcy przysługuje prawo do ciągłej przerwy, trwającej co najmniej 45 minut po okresie prowadzenia pojazdu wynoszącym 4,5 godziny, chyba że rozpoczyna on okres odpoczynku. Przepisy zezwalają jednak na zastąpienie jednej, dłuższej przerwy przerwą o długości co najmniej 15 minut, po której nastąpi przerwa o długości co najmniej 30 minut (przerwa dzielona). Muszą one jednak zostać tak rozłożone w czasie, aby zachować zgodność z regulacją zawartą w zdaniu pierwszym (art. 7 rozporządzenia).

Możemy zaobserwować, że przepis odnoszący się do przerwy dzielonej nie określa minimalnego lub maksymalnego czasu jazdy, po którym kierowca powinien zrobić pierwszą z przerw, trwającą 15 minut. Oznacza to, że jest ona teoretycznie dozwolona już po pierwszych minutach jazdy. Kierowca może udać się na 15-minutowy odpoczynek również po np. godzinie prowadzenia pojazdu, a następnie po 3,5 godz. zrobić sobie przerwę 30-minutową.

Kierowca wykonujący przewóz w załodze kilkuosobowej może wykorzystać przerwę trwającą 45 minut w pojeździe kierowanym przez innego kierowcę, pod warunkiem, że kierowca, który ma przerwę, nie jest zaangażowany w pomoc kierowcy prowadzącemu pojazd.

Podczas przerw kierowca nie może prowadzić pojazdu ani wykonywać żadnej innej pracy.

Dzienny a tygodniowy odpoczynek kierowcy

Odpoczynek dzienny może przybrać formę:

• Regularnego, trwającego nieprzerwanie co najmniej 11 godzin (alternatywnie można go wykorzystać w dwóch częściach, z których pierwsza musi nieprzerwanie trwać co najmniej 3 godziny, a druga co najmniej 9 godzin). Przepisy pozwalają, przy spełnieniu szczególnych warunków, przerwać taki odpoczynek w związku z przeprawą na promie lub w pociągu,
• Skróconego, trwającego nieprzerwanie co najmniej 9 godzin, ale krócej niż 11 godzin.

Czy przepisy rozporządzenia zezwalają na to, aby odpoczynek dzienny był częścią odpoczynku tygodniowego? Zgodnie z treścią art. 8, w każdym 24-godzinnym okresie po upływie poprzedniego dziennego lub tygodniowego okresu odpoczynku kierowca musi wykorzystać kolejny dzienny okres odpoczynku. Jeżeli jednak część dziennego okresu odpoczynku zawarta w 24-godzinnym okresie wynosi co najmniej 9 godzin (ale mniej niż 11 godzin), wtedy ten dzienny okres odpoczynku uznaje się za skrócony dzienny okres odpoczynku.

Dzienny okres odpoczynku może zostać także przedłużony do rozmiarów regularnego lub skróconego tygodniowego okresu odpoczynku.

Tygodniowy odpoczynek kierowcy na przełomie tygodni

Artykuł 8 ust. 9 rozporządzenia 561/2006 zezwala na zaliczenie odpoczynku tygodniowego, który przypada na przełomie dwóch tygodni do dowolnego z nich, jednak nie obu.

Dla wyjaśnienia tego zagadnienia należy wskazać, że tydzień liczony jest tu od godziny 00:00 w poniedziałek do godziny 24:00 w niedzielę. Jeżeli zatem odpoczynek kierowcy wypada np. na sobotni wieczór i będzie trwać do poniedziałkowego południa, w zależności od potrzeb, kierowca może zaliczyć go do jednego lub drugiego tygodnia.

Przypisanie odpoczynku występującego na przełomie tygodni do jednego bądź drugiego będzie mieć również znaczenie przy rekompensacie przy odpoczynku tygodniowym skróconym.

Skrócone odpoczynki tygodniowe 2 razy z rzędu

Art. 8 ust. 6 rozporządzenia określa, że kierowca w ciągu każdych kolejnych dwóch tygodni wykorzystuje co najmniej:

• dwa regularne tygodniowe okresy odpoczynku,
• lub jeden regularny tygodniowy okres odpoczynku i jeden skrócony tygodniowy okres odpoczynku trwający co najmniej 24 godziny.

Czas pracy kierowcy przerwa po 6 godzinach

Jak wygląda kwestia przerwy 30 minut po 6 godzinach pracy, w przypadku kierowców podlegających rozporządzeniu 561/2006? W tym miejscu konieczne jest odwołanie się do przepisów ustawy o czasie pracy kierowców z dnia 16 kwietnia 2004 r. Zgodnie z art. 13 ust. 1 tej ustawy wskazuje, że po sześciu kolejnych godzinach pracy kierowcy przysługuje przerwa przeznaczona na odpoczynek w wymiarze:

• Nie krótszym niż 30 minut, w przypadku gdy liczba godzin pracy nie przekracza 9 godzin,
• oraz nie krótszym niż 45 minut, w przypadku gdy liczba godzin pracy wynosi więcej niż 9 godzin.

Od 20 sierpnia 2020 roku w związku z wprowadzeniem Pakietu Mobilności, obowiązują zmiany w przepisach dotyczących tygodniowych odpoczynków skróconych w transporcie międzynarodowym rzeczy. Zgodnie z nimi istnieje możliwość, aby kierowca w ciągu dwóch kolejnych tygodni wykonał tylko dwa tygodniowe odpoczynki skrócone (trwające co najmniej po 24 godziny), bez odpoczynku regularnego.

Musi jednak spełnić następujące warunki:

• Kierowca wykonuje międzynarodowy przewóz drogowy rzeczy,
• Skrócone odpoczynki zostały rozpoczęte za granicą (poza państwem członkowskim siedziby pracodawcy i poza państwem zamieszkania kierowcy),
• W ciągu kolejnych czterech tygodni zostaną zrealizowane przynajmniej cztery tygodniowe okresy odpoczynku, z których przynajmniej dwa będą regularnymi tygodniowymi okresami odpoczynku,
• Po dwóch odpoczynkach tygodniowych skróconych, kolejny powinien być odpoczynkiem regularnym. Musi on zostać poprzedzony rekompensatą za dwa poprzednie skrócenia.

Przedsiębiorstwo transportowe musi zorganizować pracę tego kierowcy w taki sposób, by mógł on wrócić przed rozpoczęciem regularnego tygodniowego okresu odpoczynku (trwającego ponad 45 godzin, wykorzystywanego jako rekompensata) do centrum operacyjnego pracodawcy w państwie członkowskim jego siedziby, które jest zwyczajową bazą dla kierowcy, lub do miejsca zamieszkania kierowcy.

Co jednak ważne, zgodnie z art. 27 ust. 4 ww. ustawy, przepisów o przerwie po 6 godzinach jazdy nie stosuje się do kierowców, którzy wcześniej skorzystali już z przerwy określonej w art. 7 rozporządzenia 561/2006, tj. 45-minutowego odpoczynku po 4,5 godzinach prowadzenia pojazdu.

Fot. Trans.INFO