Przypomnijmy – system ICS2 dotyczy wszystkich podmiotów zaangażowanych w przewóz towarów do Unii. Zgodnie z nowymi zasadami, towary pochodzące z krajów trzecich muszą być zgłaszane do granicznych organów celnych. Od 2023 roku system obowiązuje przewoźników i spedytorów zajmujących się frachtem lotniczym. 3 czerwca 2024 roku rozpocznie się okres przejściowy dla transportu morskiego i żeglugi śródlądowej, który potrwa do 4 grudnia br. W tym dniu rozpocznie się wdrożenie systemu ICS2 dla armatorów oraz przewoźników morskich i żeglugi śródlądowej. W 2025 roku system zostanie rozszerzony na sektor transportu drogowego i kolejowego.
System ICS2 – obowiązki przewoźników i spedytorów
Przewoźnik lub spedytor wprowadzający towary na obszar celny UE jest zobowiązany do złożenia przywozowej deklaracji skróconej (ENS) do granicznych organów celnych przed przybyciem towarów na zewnętrzną granicę Unii Europejskiej. W przypadku gdy przedsiębiorca nie posiada wszystkich wymaganych danych, informacje te muszą zostać dostarczone przez podmiot, który je posiada. Deklarację może złożyć nie tylko przewoźnik lub spedytor, ale także importer, odbiorca ładunku lub podmiot do tego upoważniony.
Wymagane informacje w deklaracji ENS:
- szczegółowy opis przesyłki (np. co to jest, z czego towar jest wykonany, do czego jest przeznaczony),
- dokładne dane stron zaangażowanych w przewóz (sprzedawca, kupujący, podmiot organizujący transport, podmiot wykonujący przewóz),
- kod HS, pozwalający sklasyfikować towar,
- numer EORI (jeśli jest przypisany), nadawany przez służby celne (więcej informacji o tym, co to jest EORI i jak go dostać można znaleźć na stronie Komisji Europejskiej).
Jak działa ICS2
- Nadawca towaru dostarcza szczegółowe informacje o towarze, o sobie oraz odbiorcy przed przekazaniem ładunku do transportu.
- Operatorzy (przewoźnicy, spedycje) zbierają i analizują informacje od nadawcy przed nadaniem towaru do UE.
- Operatorzy i/lub organy celne przeprowadzają ocenę ryzyka na podstawie posiadanych informacji.
- Jeśli zostanie zidentyfikowane ryzyko, organy będą starały się je zminimalizować, uniemożliwiając załadunek podejrzanych towarów.
Obowiązki przewoźników
Przedsiębiorcy wystawiający główny list przewozowy (master bill of lading, MBL) muszą uzyskać niezbędne dane z wszystkich dokumentów od spedytorów, w tym operatorów ekspresowych lub pocztowych wystawiających równoważne dokumenty transportowe. Jeśli spedytor nie udostępni wymaganych danych, przewoźnik musi złożyć częściową deklarację ENS na podstawie głównego listu przewozowego i zadeklarować numer EORI spedytora w swojej deklaracji.
Spedytor będzie wtedy odpowiedzialny za złożenie danych na poziomie podrzędnym do systemu ICS2 i uzyskać dane od innych stron wystawiających podrzędne listy przewozowe (house bill of lading, HBL) lub zadeklarować w swojej częściowej deklaracji ENS dane uczestników operacji, które muszą jeszcze złożyć swoje deklaracje. Przypomnijmy, główny list przewozowy jest wystawiany przez przewoźnika głównego (np. linię żeglugową), natomiast podrzędny – przez przez spedytora lub agenta logistycznego, który działa jako pośrednik między nadawcą a przewoźnikiem głównym.
Przewoźnicy wystawiający prosty list przewozowy (straight bill of lading) muszą uzyskać dodatkowe dane handlowe od odbiorcy z siedzibą w Unii Europejskiej. Jeśli odbiorca nie udostępni wymaganych danych, należy zadeklarować jego numer EORI w swojej częściowej deklaracji ENS, a odbiorca będzie zobowiązany do złożenia swojej częściowej deklaracji do systemu ICS2.
Obowiązki spedytorów i operatorów pocztowych
Firmy spedycyjne oraz operatorzy ekspresowi lub pocztowi wystawiający podrzędny list przewozowy lub równoważny dokument muszą dostarczyć przewoźnikowi (lub głównemu operatorowi odpowiedzialnemu za przewóz) niezbędne dane, albo samodzielnie złożyć częściową deklarację ENS do systemu ICS2, w tym określone dane handlowe, które należy uzyskać od odbiorcy z siedzibą w państwie członkowskim Unii Europejskiej.
Uwaga. Przepisy ICS2 dotyczą towarów transportowanych do lub przez:
- Unię Europejską
- Irlandię Północną
- Norwegię
- Szwajcarię
Zasady dotyczą wszystkich towarów, niezależnie od wartości (poza dokumentami).
Obowiązki odbiorców ładunków
Odbiorcy towarów również mogą być zobowiązani do złożenia deklaracji ENS zawierającej informacje o kupującym i sprzedającym towary, w zależności od ustaleń umownych między stronami.
Konsekwencje za nieprzestrzeganie wymogów ICS2
Nieprzestrzeganie wymogów systemu przez przewoźników i inne podmioty gospodarcze może prowadzić do poważnych konsekwencji. Sankcje, jakie są przewidziane za niespełnienie wymogów ICS2, są następujące:
- Zatrzymanie towarów na granicy UE. Towary mogą zostać zatrzymane na granicach celnych Unii Europejskiej do czasu, aż zostaną spełnione wszystkie wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony.
- Brak odprawy celnej. Towary mogą nie być dopuszczone do obrotu przez organy celne, co oznacza, że nie będą mogły wejść na rynek unijny.
- Odrzucenie deklaracji ENS. Niepełne deklaracje mogą zostać odrzucone, co może prowadzić do konieczności ponownego składania dokumentów.
- Dodatkowe kontrole i grzywny. Organy celne mogą przeprowadzać dodatkowe kontrole oraz nakładać sankcje za nieprzestrzeganie przepisów. Mogą to być kary finansowe (ich wysokość na razie nie jest znana) oraz inne środki administracyjne mające na celu wymuszenie zgodności z przepisami.
Jak się przygotować na ICS2?
W pierwszej kolejności należy zdecydować o sposobie składania deklaracji do systemu – samodzielnie na poziomie głównym czy też wspólnie z klientami, którzy mogą składać częściowe informacje do ICS2 na własną odpowiedzialność zgodnie z warunkami i terminami określonymi nowymi przepisami.
W przypadku nieposiadania Numeru Identyfikacyjnego Przedsiębiorców (EORI), należy uzyskać numer od jednej z krajowych administracji celnych państw członkowskich Unii Europejskiej.
Następnie należy zaktualizować firmowe systemy informatyczne, aby móc bezpośrednio łączyć się z europejskim ICS2. Dodatkowe informacje na temat przygotowań technicznych można znaleźć w poradniku Komisji Europejskiej, dostępnym w kilku językach.
Więcej szczegółowej informacji o systemie ICS2 i kwestiach technicznych można znaleźć na stronie Komisji Europejskiej pod danym linkiem.
