Bez zmian w prawie polskie firmy transportowe mogą tracić nawet 100 mln euro rocznie

Po ponad trzech miesiącach system teleinformatyczny, którego używanie wymagane jest w procesie szkolenia i wydawania dokumentów, zaczął wprawdzie jako tako działać, ale to nie zakończyło problemów, które wynikają z samych przepisów, a w szczególności z aktów wykonawczych ministra właściwego ds. transportu.

Te problemy spowodowały wzburzenie kilku środowisk, na które mają wpływ te przepisy. Na całe szczęście, Ministerstwo Infrastruktury tym razem nie próbuje zbagatelizować sprawy udając, że wszystko jest świetnie. W resorcie opracowano zmiany do trzech rozporządzeń i przekazano projekty stosownych aktów prawnych do konsultacji społecznych. Są to:

• projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury zmieniającego rozporządzenie ws. szkolenia i egzaminowania kierowców wykonujących przewóz drogowy,
• projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury zmieniającego rozporządzenie ws. wydawania karty kwalifikacji kierowcy,
• projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury zmieniającego rozporządzenie ws. wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami.

Zaproponowane w tych projektach rozwiązania idą w dobrym kierunku i wychodzą naprzeciw konkretnym problemom zgłaszanym przez środowiska społeczne. Dają m.in. możliwość dokumentowania wymaganych od kierowców kwalifikacji za pomocą wydanego zagranicą świadectwa kwalifikacji kierowcy oraz ułatwiają wymianę prawa jazdy dla kierowców pochodzących z państw, na których obszarze toczą się działania wojenne. Niemniej szereg istotnych z punktu widzenia społeczno-gospodarczego kwestii zostało w nich pominięte.

Długa lista zastrzeżeń

Dlatego też związek pracodawców „Transport i Logistyka Polska” w przekazanych w ramach konsultacji społecznych uwagach odniósł się do tych projektów przekazując wraz z szeregiem zastrzeżeń konkretne propozycje zmian w przepisach.

Wśród tych zastrzeżeń można dla przykładu wskazać m.in.:

• obowiązek składania wniosku o wydanie karty kwalifikacji kierowcy lub prawa jazdy wraz z opłatą za te dokumenty, jeszcze przed rozpoczęciem szkolenia okresowego lub kwalifikacji wstępnej; powoduje to utratę przez branżę około 160 tysięcy roboczo-godzin rocznie, które należy poświęcić na złożenie wniosku i odebranie wymaganego numeru profilu kierowcy zawodowego, a także utratę wnoszonych opłat w przypadku nie uzyskania kwalifikacji wstępnej lub rezygnacji z pracy w zawodzie kierowcy;
• brak możliwości uzyskania profilu zawodowego kierowcy drogą elektroniczną, co zredukowałoby koszty społeczne związane z czasem poświęconym na osobiste złożenie wniosku w tej sprawie z poziomu 120 milionów euro rocznie do kilkudziesięciu tysięcy złotych;
• zbyt szeroki zakres danych osobowych przetwarzany w profilu kierowcy zawodowego, powoduje  nadmierne obciążenie tych jednostek procedurami administracyjnymi, co generuje dodatkowe koszty podnoszące cenę prowadzonych szkoleń; wprowadzone obecne rozwiązania w żaden sposób nie wpływają na poprawę jakości szkoleń, gdyż koncentrują się jedynie na formalnej stronie procesu dydaktycznego, gdzie nawet przy najbardziej kosztownych procedurach i zabezpieczeniach można z łatwością dokonać, przy założeniu złej woli, naruszenia prawa;
• brak bezpośredniego, bezpłatnego dostępu do systemu teleinformatycznego dla ośrodków szkolenia, w celu wprowadzania danych do PKZ, oraz wprowadzenie komercyjnych pośredników, którzy zapewniają ośrodkom dostęp do tego systemu za pomocą własnego oprogramowania oraz własnych serwerów; rodzi nieuzasadnione koszty po stronie ośrodków szkolenia,
• zagrożenie bezpieczeństwa danych osobowych zawodowych kierowców przechodzących przez systemy informatyczne i serwery komercyjnych firm pośredniczących w dostępie do PKZ; dotyczy to danych osobowych kilkuset tysięcy osób wykonujących jeden z bardziej poszukiwanych na rynku pracy zawodów, jakim jest zawód kierowcy; daje to możliwość łatwego, nielegalnego obrotu danymi kilkuset tysięcy kierowców, co stwarza bardzo poważne zagrożenie dla uczciwej konkurencji na rynku pracy.
• zbyt daleko idący rygoryzm w zakresie dokumentacji prowadzonej przez ośrodki szkolenia; przykładem jest wymóg potwierdzania elektronicznych wpisów kierowników ośrodka szkolenia w prowadzonej dokumentacji ośrodka szkolenia wyłącznie za pomocą kwalifikowanego podpisu elektronicznego lub podpisu zaufanego; tego typu wymagania w swoim rygoryzmie przekraczają znacznie standardy prowadzenia dokumentacji w innych dziedzinach życia gospodarczego, istotnych z punktu widzenia wypełniania przez przedsiębiorców wszelkich innych obowiązków wobec państwa i jego organów;
• ustalenie, iż godzina zajęć teoretycznych i ćwiczeń jest równa 60 minutom; jest to niezgodne z ustaleniami współczesnej nauki i wiedzy w zakresie nauczania dorosłych (andragogika), według których czas skupienia zaczyna spadać po 10 minutach zajęć, po 30 minutach pojawia się senność, a po 45 znudzenie i powoduje obniżenie efektywności szkolenia; ponadto przedłuża czas kwalifikacji wstępnej i kursów szkolenia okresowego o czas związany z organizacją przerw – tj. o około 8 godzin (w skali całego kraju powoduje to stratę około 800 tysięcy godzin rocznie);
• brak możliwości uzyskania świadectwa kwalifikacji zawodowej w formie papierowej, co powoduje, że kierowca nie dysponuje dokumentem wymaganym przez dyrektywę 2003/59/WE;
• nieuwzględnienie wśród dokumentów potwierdzających uzyskanie za granicą kwalifikacji wstępnej lub odbycie szkolenia okresowego wydanych za granicą świadectw kierowców; powoduje to brak możliwości zatrudnienia kierowców spoza UE, którzy mają ten dokument.

Szkolenia zawodowych kierowców – potrzebne zmiany ustawowe

Niezależnie od zastrzeżeń związanych z konsultowanymi aktami wykonawczymi TLP zwróciło uwagę na konieczność zmian o charakterze ustawowym. Dotyczy to m.in. świadectwa kierowcy, które zgodnie z ustawą o transporcie drogowym, wydawane jest od 6 kwietnia br. po przedłożeniu karty kwalifikacji kierowcy z aktualnym wpisem kodu 95 albo prawa jazdy wydanego w państwie członkowskim Unii Europejskiej z aktualnym wpisem kodu 95. Konieczność przedkładania tych dokumentów przedłuża okres oczekiwania na świadectwo kierowcy o czas związany z centralną personalizacją wydawanej karty kwalifikacji kierowcy z kodem 95 lub prawa jazdy z kodem 95 o około 10-14 dni. Powoduje to utratę w skrajnym przypadku 1,8 miliona roboczo-godzin rocznie, co generuje straty dla polskich firm transportowych wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe w wysokości nawet do 100 mln euro rocznie.

TLP w swoich uwagach zaproponowało także – jako postulat de lege ferenda – podjęcie przez Ministerstwo Infrastruktury inicjatywy legislacyjnej w zakresie zmiany ustawy o transporcie drogowym celu reformy systemu szkolenia zawodowych kierowców. W ocenie TLP, wartym rozważenia jest przyjęcie w Polsce niemieckiego modelu implementacji dyrektywy 2003/59. Polega on na wprowadzeniu kwalifikacji wstępnej przyśpieszonej w formie egzaminu.

Uwagi TLP wraz z propozycjami zmian w przepisach:

• szkolenie zawodowych kierowców
• wydawanie praw jazdy
• wydawanie karty kwalifikacji kierowcy