Istotne zmiany w emeryturach pomostowych od 2024 r. również dla kierowców zawodowych

Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw nie tylko uchyla wygaszanie emerytur pomostowych, ale koncentruje się także na innych kwestiach, takich jak przyznanie ochrony dla działaczy związkowych, zwiększenie rocznego limitu odliczenia wydatków ponoszonych na składki członkowskie płatne związkom zawodowym, czy wyłączenie z płacy minimalnej dodatków przyznanych za szczególne warunki pracy.

Emerytura pomostowa – co to za świadczenie?

Emerytura pomostowa to rodzaj świadczenia, z którego mogą skorzystać osoby wykonujące prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, jeżeli pracowały w pełnym wymiarze czasu pracy. Emerytura pomostowa ma charakter przejściowy, co oznacza, że można przejść na nią przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn). Uprawniony nabywa w ten sposób prawo do świadczenia przejściowego, zanim uzyska pełne prawa emerytalne.

Zgodnie z załącznikiem nr 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, za pracę w szczególnych warunkach uznaje się prace takie jak prace pod ziemią bezpośrednio przy drążeniu tuneli w górotworze, prace bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla oraz rud metali lub ich wzbogacaniu, prace na morskich platformach wiertniczych, prace w pomieszczeniach o narzuconej technologią temperaturze powietrza poniżej 0°C. Prace w szczególnych warunkach pozostają związane z czynnikami ryzyka i są wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, które wraz z wiekiem mogą powodować, z dużym prawdopodobieństwem, trwałe uszkodzenie zdrowia.

Wykaz prac o szczególnym charakterze zamieszczono natomiast w załączniku nr 2 tejże ustawy. Należą do nich prace polegające na m.in. kontrolowaniu ruchu lotniczego, pilotowaniu statków powietrznych, nawigowaniu statków morskich, operowaniu żurawiami wieżowymi. Pracami o szczególnym charakterze są prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się.

Kto jest uprawniony do emerytury pomostowej?

Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnił łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;
2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat (z pewnymi wyjątkami);
3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5– 9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
5. przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;
6.  po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Co zmieni się w emeryturach pomostowych na skutek nowelizacji?

Kluczowym założeniem ustawy nowelizującej podpisanej przez Prezydenta jest zniesienie wygasającego charakteru emerytur pomostowych, determinowanego przez warunek z art. 4 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych, a więc konieczności wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999 r. Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. uchyla ten punkt.

W praktyce oznacza to, że na skutek wprowadzonych zmian emerytury pomostowe będą przysługiwać wszystkim pracownikom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., wykonującym prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a nie wyłącznie tym, którzy wykonywali taką pracę przed 1 stycznia 1999 r. Prawo do emerytury pomostowej uzyskają tym samym również młodsi pracownicy, co, jak wskazuje MRiPS, może zachęcić nowe grupy osób do podejmowania się pracy pozwalającej na uzyskanie tego rodzaju przejściowego, pomostowego świadczenia.

Oczywiście pozostałe warunki nadal pozostają w mocy, a więc na emeryturę pomostową mogą przejść kobiety w wieku 55 lat lub mężczyźni w wieku 60 lat, z odpowiednio 20- lub 25-letnim okresem składkowym i nieskładkowym oraz co do zasady 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Emerytura pomostowa a kierowcy zawodowi ciężarówek

Przepisy dotyczące emerytur pomostowych nie pozostają obojętne również dla pewnej grupy kierowców zawodowych. Zgodnie bowiem z załącznikiem nr 2 pkt 10 ww. ustawy, do prac o szczególnym charakterze zaklasyfikowano prace kierowców pojazdów przewożących towary niebezpieczne wymagające oznakowania pojazdu tablicą ostrzegawczą barwy pomarańczowej, zgodnie z przepisami Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r.

Uprawnienie do emerytury pomostowej przysługuje ponadto kierowcom autobusów, trolejbusów i motorniczych tramwajów w transporcie publicznym oraz kierowcom pojazdów uprzywilejowanych, których praca także klasyfikowana jest jako praca o szczególnym charakterze.

Ile wynosi emerytura pomostowa?

W 2023 r. najniższa emerytura pomostowa wynosi 1588,44 zł. Jej wartość nigdy nie może być niższa niż kwota najniższej emerytury, o której mowa w art. 85 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Kiedy nowe przepisy wchodzą w życie?

Przepisy ustawy nowelizującej wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2024 r. Przewidziano jednak pewne wyjątki, które dotyczą:

1. art. 2 i 6 – wchodzą w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia;
2. art. 8–11 – wchodzą w życie z dniem 1 września 2023 r.

Źródło:
https://orka.sejm.gov.pl/proc9.nsf/ustawy/3321_u.htm