Dotychczasowy model wielopoziomowego łańcucha podwykonawców wyraźnie się wyczerpał. Branża transportowa oraz inne sektory oparte na podwykonawstwie stoją przed perspektywą zmian, które mogą ograniczyć elastyczność operacyjną i znacząco zwiększyć odpowiedzialność zleceniodawców za warunki pracy pracowników zatrudnianych przez podwykonawców.
Głosowanie EMPL – mocny sygnał dla Komisji Europejskiej
3 grudnia 2025 r. federacje związkowe EFBWW, EFFAT i ETF, wraz z pracownikami i europosłami, zebrały się przed Parlamentem Europejskim, aby wyrazić swoje poparcie przed głosowaniem w komisji EMPL nad sprawozdaniem dotyczącym nadużyć w podwykonawstwie i nieuregulowanego pośrednictwa pracy.
Przyjęcie przez EMPL sprawozdania z inicjatywy własnej stanowi wyraźny sygnał polityczny dla Komisji Europejskiej, aby zaproponowała dyrektywę UE w sprawie podwykonawstwa i pośredników w pracy jako część długo oczekiwanego unijnego planu działania na rzecz wysokiej jakości zatrudnienia.
Dzisiejsze głosowanie to kamień milowy w naszej trwającej inicjatywie na rzecz położenia kresu wyzyskowi w podwykonawstwie i pośrednictwie pracy. Nasz apel o dyrektywę ma na celu przywrócenie sprawiedliwości, równego traktowania i uczciwej konkurencji w interesie milionów ludzi pracy, odpowiedzialnych pracodawców i całego społeczeństwa” – podkreślił w środę Enrico Somaglia, sekretarz generalny EFFAT.
Nadużycia w łańcuchach podwykonawców
Związki zawodowe alarmują, że w sektorach takich jak transport, budownictwo, rolnictwo, hotelarstwo i przetwórstwo żywności coraz częściej stosuje się wielopoziomowe, nieprzejrzyste struktury, sprzyjające nierównej konkurencji, zaniżaniu stawek i obchodzeniu przepisów. Skutkiem są:
- nierówne traktowanie pracowników,
- presja na obniżanie kosztów (dumping socjalny),
- wyzysk pracowników,
- nieuczciwa konkurencja względem legalnie działających firm.
Problemem są również pośrednicy pracy, w tym tzw. gangmasterzy – podmioty działające bez nadzoru i odpowiedzialności, często wykorzystywane do obchodzenia przepisów.
Priorytety związków zawodowych
EFBWW, EFFAT i ETF wskazują swoje kluczowe postulaty dla ambitnej dyrektywy UE:
- ograniczenie podwykonawstwa do maksymalnie dwóch poziomów poniżej głównego wykonawcy,
- pełna równość traktowania pracowników w całym łańcuchu podwykonawstwa,
- zakaz podwykonawstwa w zakresie zadań kluczowych dla przedsiębiorstwa,
- pełna odpowiedzialność łańcuchowa (solidarna) – zarówno krajowa, jak i transgraniczna,
- ścisłe zasady działania pośredników pracy, w tym zakaz udziału agencji przy delegowaniu pracowników,
- skuteczne egzekwowanie prawa poprzez więcej inspekcji, surowsze sankcje i wzmocnienie roli Europejskiego Urzędu ds. Pracy (ELA).
Z zadowoleniem przyjmujemy pierwszy krok, ale jesteśmy zaniepokojeni faktem, że poprawki ograniczające podwykonawstwo do dwóch poziomów zostały odrzucone. Będziemy kontynuować działania, aby pokazać, że jest to możliwe, jak w przypadku Norwegii. Stabilne, wysokiej jakości miejsca pracy oraz równe traktowanie wszystkich pracowników są kluczem do uczciwej konkurencji na rynku wewnętrznym UE” – powiedział Tom Deleu, sekretarz generalny EFBWW.
„Zwalczanie nadużyć w podwykonawstwie nie jest obciążeniem administracyjnym, lecz koniecznym krokiem w kierunku przejrzystości i uczciwości rynku pracy UE. Istnieją liczne dowody, że różne formy nadużyć utrudniają egzekwowanie prawa i zwiększają ryzyko wyzysku – dodała Livia Spera, sekretarz generalna ETF.
Kolejne kroki
Sprawa trafi teraz na sesję plenarną Parlamentu Europejskiego, która odbędzie się między 20 a 22 stycznia 2026 r. Związki zawodowe z ETF, EFFAT i EFBWW wraz z partnerami społecznymi planują demonstrację w Strasburgu 20 stycznia, aby wywrzeć presję na posłów do Parlamentu Europejskiego i zwiększyć szanse na przyjęcie ambitnej dyrektywy.
Branża transportowa i inne sektory oparte na podwykonawstwie powinny już dziś bacznie obserwować rozwój sytuacji – nadchodząca dyrektywa może stać się jedną z najbardziej wpływowych regulacji w ostatnich latach, mającą znaczący wpływ na sposób funkcjonowania przedsiębiorstw w całej Unii Europejskiej.
