Terminy w prawie transportowym

Drugim z kolei składnikiem jest czas, który strony ściśle regulują – od czasu do przyjęcia zlecenia, czasu na załadunek i rozładunek, czasu wolnego od opłat postojowych, czasu do zapłaty za transport itp. Każdy kto działa w branży transportowej, wie, że nie wystarczy wykonać usługę przewozową czyli dowieźć towar bez uszkodzenia do miejsca przeznaczenia. Wszyscy dobrze wiedzą, że w skrajnych przypadkach nie tyle dowiezienie towaru do miejsca rozładunku było problemem co dochowanie różnego rodzaju terminów i czasowych oczekiwać zleceniodawcy. Sprawa dodatkowo komplikuje się z powodu zawiłych, czasami przestarzałych i odmiennych regulacji prawnych, niż te które obowiązują w innych branżach gospodarczych. Można powiedzieć (z lekkim przymrużeniem oka), że polskie prawo dzieli się na cywilne, karne, administracyjne i transportowe, ponieważ to ostatnie „nie pasuje” do żadnego z wcześniej wymienionych. Ilość wyjątków, specyficznych regulacji, skróconych terminów jest tak wielka, że nawet prawnikom, którzy nie zajmują się na co dzień prawem transportowym, przysparza to wielu problemów. Dlatego też niniejszy artykuł ma na celu zebranie w jednymi miejscu praw i obowiązków związanych z transportem, które zostały uszeregowane w zależności od czasu jaki z tym się wiążę. Zestawienie obejmuje najważniejsze dla przewoźnika terminy związane z przewozem towarów, przy czym nie ujęto w nim czasu pracy kierowców albowiem ilość terminów jakie przewidziano w tym zakresie jest zbyt szeroka i zbyt zawiła. Jako wyjaśnienie proszę pamiętać, iż jeśli nie ma podanej wprost informacji czy dany termin dotyczy transportu krajowego czy międzynarodowego, dany okres stosuje się do wszystkich transportów (krajowych i międzynarodowych):

1. przewozów kabotażowy – w tym okresie przewoźnik kabotażowy może wykonać maksymalnie 3 przewozy, od daty rozładunku rzeczy w transporcie międzynarodowym, na terytorium danego Państwa członkowskiego UE ->
   1. Przewoźnik z Polski załadował towar w Warszawie i dowiózł go do Berlina. Od dnia rozładunku może wykonać 3 usługi przewozowe po terenie Niemiec, jednakże po upływie 7 dni musi opuścić teren Niemiec.
2. ustalenie stanu przesyłki w transporcie krajowym – „Jeżeli po wydaniu przesyłki ujawniono ubytek lub uszkodzenie nie dające się z zewnątrz zauważyć przy odbiorze, przewoźnik ustala stan przesyłki na żądanie uprawnionego zgłoszone niezwłocznie po ujawnieniu szkody, nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia odbioru przesyłki” ->
   1. przewoźnik dowiózł towar do odbiorcy, ale dopiero po pewnym czasie odbiorca zauważył, że część towaru jest uszkodzona. Przewoźnik ma obowiązek ustalenia stanu przesyłki (w praktyce protokół szkody), ale tylko w ciągu 7 dni od rozładunku. Po tym terminie prawo żądania odszkodowania przez odbiorcę jest mocno utrudnione.
3. ustalenie stanu przesyłki w transporcie międzynarodowym – „Jeżeli odbiorca przyjął towar, nie sprawdziwszy wraz z przewoźnikiem jego stanu albo nie zgłosiwszy przewoźnikowi zastrzeżeń wskazujących ogólnie rodzaj braku lub uszkodzenia najpóźniej w chwili dostawy, jeśli idzie o widoczne braki lub uszkodzenia albo w siedem dni od daty dostawy, nie wliczając niedziel i dni świątecznych, jeśli idzie o braki lub uszkodzenia niewidoczne – domniemywa się, jeżeli nie ma dowodu przeciwnego, że otrzymał towar w stanie opisanym w liście przewozowym. Zastrzeżenia przewidziane wyżej powinny być dokonane na piśmie, jeśli idzie o braki lub uszkodzenia niewidoczne” ->
   1. podobnie jak w przypadku transportów krajowych tzw. wady ukryte powinny być wykazane i zaprotokołowane w ciągu 7 dni od daty rozładunku, przy czym w przypadku transportów międzynarodowych, rygor braku sporządzenia protokołu w ciągu 7 dni jest dużo niższy.

1. odwołanie od kary administracyjnej nałożonej np. przez ITD lub Urząd Celny (ew. wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy), termin liczony jest od daty odebrania decyzji o nałożeniu kary przez przewoźnika (data wydania decyzji nie jest istotna) ->
   1. każdy przedsiębiorca, który nie zgadza się z decyzją/karą wydaną przez np. ITD ma prawo złożyć odwołanie od decyzji, przy czym musi tego dokonać w ciągu 14 dni od daty otrzymania decyzji. Wysłanie odwołania listem (najlepiej poleconym) na Poczcie Polskiej jest równoznaczne ze złożeniem odwołania do konkretnego organu.
2. zgłoszenie zmian do licencji – Zgłaszanie na piśmie organowi, który udzielił licencji transportowej wszelkich zmian danych dotyczących:
   1. oznaczenia przedsiębiorcy, jego siedziby i adresu;
   2. numeru w rejestrze przedsiębiorców albo w ewidencji działalności gospodarczej;
   3. numeru identyfikacji podatkowej (NIP);
   4. certyfikatu kompetencji zawodowych przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej transportem drogowym w przedsiębiorstwie;
   5. niekaralności,
   6. spełnienia wymogów dotyczących posiadania sytuacji finansowej zapewniającej podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego
   7. wykazu pojazdów samochodowych wraz z kserokopiami krajowych dokumentów dopuszczających pojazd do ruchu, a w przypadku gdy przedsiębiorca nie jest właścicielem tych pojazdów – również dokument potwierdzający prawo do dysponowania nimi.

3. Przewoźnik drogowy zawieszający wykonywanie transportu drogowego jest obowiązany w terminie 14 dni od dnia, w którym rozpoczęty został okres zawieszenia:
   1. zawiadomić organ, który udzielił licencji o zawieszeniu wykonywania transportu drogowego oraz podać okres na jakiś zawieszono działalność oraz zwrócić odpowiednie wypisy z licencji.

1. Ostateczny termin zapłaty kar w postępowaniu administracyjnym (nakładanych np. przez ITD lub Urząd Celny) chyba, że złożono i zatwierdzono wniosek o wstrzymanie natychmiastowej wykonalności ->
   1. W terminie 21 dni od daty odebrania decyzji o nałożeniu kary podmiot zobowiązany jest uiścić zapłatę. Niestety złożenie wniosku o wstrzymanie natychmiastowej wykonalności kary raczej na pewno nie będzie rozpatrzone w ciągu 7 dni, przez co część organów egzekwuje zapłatę od przedsiębiorcy, pomimo, że po 2-3 miesiącach organ odwoławczy uchyla zaskarżoną decyzję.
2. Ostateczny termin na zgłoszenie roszczeń za nieterminowe dostarczenie towaru w transporcie międzynarodowym – „Opóźnienie dostawy może stanowić podstawę do odszkodowania tylko wówczas, gdy zastrzeżenie zostało skierowane na piśmie w terminie 21 dni od dnia postawienia towaru do dyspozycji odbiorcy” – >
   1. W przypadku gdy przewoźnik dowiózł towar do odbiorcy w nienaruszonym stanie ale niezgodnie z ustalonym terminem, konieczne jest skierowanie zastrzeżenia na piśmie w terminie 21 dni od daty postawienia towaru do dyspozycji odbiocy.

1. termin na złożenie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na decyzję wydaną przez organ drugiej instancji (np. GITD lub SKO)->
   1. przewoźnik otrzymał decyzję o nałożeniu kary administracyjnej wydanej przez wojewódzki ITD, złożył odwołanie w terminie 14 dni. Niestety GITD podtrzymał decyzję WITD o czym przewoźnik dowiedział się 10.10.2012 roku ( w tym dniu odebrał pismo na poczcie). W ciągu 30 dni od daty odebrania przesyłki przewoźnik może złożyć skargę do WSA.
2. uznanie przesyłki za utraconą – „Przesyłkę, która nie nadeszła do miejsca przeznaczenia wskazanego w liście przewozowym w ciągu 30 dni od upływu terminu przewozu, uważa się za utraconą”->
   1. Przewoźnik zobowiązał się dowieźć towar do dnia 15.09.2011 roku. Jeśli przesyłka nie dotrze do odbiorcy w ciągu 30 dni licząc od 15.09.2011 roku ma on prawo uznać ją za zaginionym i żądać zapłaty odszkodowania od przewoźnika.

1. Opóźnienie w dostawie w transporcie krajowym – „Roszczenia z tytułu zwłoki w przewozie, która nie spowodowała ubytku lub uszkodzenia przesyłki, przedawniają się z upływem 2 miesięcy od dnia wydania przesyłki”->
   1. Bardzo istotny i najkrótszy okres przedawnienia związany z terminem płatności w transporcie. Przewoźnik miał dowieźć ładunek do 10.10.2011 roku, niestety z powodu ulewnych deszczy, zablokowanej autostrady i nieprzewidzianej choroby kierowcy, ładunek dotarł do odbiorcy dopiero 20.10.2011 roku. Osoba uprawniona mogła żądać zapłaty odszkodowania za opóźnienie jedynie do 20.12.2011 roku. Po tym terminie przewoźnik może skutecznie odmówić wypłaty odszkodowania, ewentualne potrącenie także podlega cofnięciu.

1. Proces reklamacyjny w transporcie krajowym – „Reklamacje lub wezwanie do zapłaty uważa się za bezskuteczne, jeżeli dłużnik nie zapłacił dochodzonych należności w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia reklamacji lub wezwania do zapłaty”->
   1. Przewoźnik wykonał przewóz, wystawił i doręczył zleceniodawcy fakturę. Termin płatności przypadł na 15.06.2011 roku. Pomimo licznych wezwań do zapłaty zleceniodawca nie zapłacił. 10.09.2011 roku przewoźnik złożył pozew do sądu. Sąd uznał, że powództwo było przedwczesne, przewoźnik przegrał sprawę i nie otrzymał zapłaty za prawidłowo wykonany przewóz.

1. Roszczenia przysługujące przewoźnikowi przeciwko innym przewoźnikom przedawniają się z upływem 6 miesięcy od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo->
   1. Nadawca zlecił przewóz przewoźnikowi X, ten z kolei podzlecił go swojemu podwykonawcy, firmie Y. W trakcie przewozu doszło do kradzieży towaru. Nadawca obciążył firmę X kwotą 50.000 €, którą to kwotę dnia 1.03.2011 roku potrącił z wynagrodzenia firmy X. Po wielu rozmowach, negocjacjach i woli zapłaty przez firmę Y nie doszło do zwrotu uiszczonego odszkodowania przez firmę X. Dnia 12.12.2011 roku przewoźnik X złożył pozew do sądu przeciwko firmie Y o zwrot zapłaconego odszkodowania. Niestety przewoźnik X przegrał sprawę z powodu przedawnienia, które minęło 1.09.2011 roku.
2. Roszczenia przysługujące spedytorowi przeciwko przewoźnikom i dalszym spedytorom, którymi się posługiwał przy przewozie przesyłki, przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, kiedy spedytor naprawił szkodę, albo od dnia, kiedy wytoczono przeciwko niemu powództwo. Przepis ten stosuje się odpowiednio do wymienionych roszczeń między osobami, którymi spedytor posługiwał się przy przewozie przesyłki ->
   1. Spedytor wypłacił odszkodowania dnia 14.04.2011 roku. Po 14.10.2011 roku jego roszczenie zwrotne uległo przedawnieniu, co może oznaczać, że nigdy nie otrzyma pieniędzy, które wydał w związku z zaniedbaniem innego podmiotu.

1. Przedawnienie roszczeń przewozowych z tytułu:
   1. utraty przesyłki – liczone od dnia, w którym uprawniony mógł uznać przesyłkę za utraconą (w praktyce liczone po 30 dniach od daty, w której przesyła miała być dostarczona) ->

2. ubytku, uszkodzenia lub zwłoki w dostarczeniu – liczone od dnia wydania przesyłki,->

3. szkód nie dających się z zewnątrz zauważyć – liczone od dnia protokolarnego ustalenia szkody, ->

4. zapłaty lub zwrotu należności – liczone od dnia zapłaty, a gdy jej nie było – od dnia, w którym powinna była nastąpić (z wyjątkiem transportów międzynarodowych),->

2. Przedawnienie roszczeń spedycyjnych:
   1. Termin przedawnienia zaczyna biec: w wypadku roszczeń z tytułu uszkodzenia lub ubytku przesyłki – od dnia dostarczenia przesyłki; w wypadku całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem – od dnia, w którym przesyłka miała być dostarczona; we wszystkich innych wypadkach – od dnia wykonania zlecenia.

1. przedawnienie przewoźnego w transporcie międzynarodowym – liczone jest wyłącznie od dnia zawarcia (podpisania) umowy przewozu / zlecenia transportowego (data wystawienia faktury jak i termin płatności faktury nie mają znaczenia w zakresie przedawnienia przewoźnego). Wezwanie do zapłaty nie przedłuża tego terminu, jedynie czynności przed sądem (ewentualnie ugoda).->
   1. przewoźnik podpisał zlecenie transportowe 4.02.2011 roku. 14 lutego 2011 roku załadował towar, który z powodu nawałnicy śnieżnej, zablokowanej autostrady oraz uszkodzonego ciągnika siodłowego dotarł do odbiorcy dopiero 3 marca 2011 roku. Przewoźnik wystawił fakturę, którą wysłał listem zwykłym do zleceniodawcy. Termin płatności zgodnie ze zleceniem wynosił 90 dni. Przewoźnik odczekał 90 dni, skontaktował się ze zleceniodawcą dlaczego po 4 miesiącach nadal nie otrzymał zapłaty. Zleceniodawca odparł, że nie otrzymał faktury. Przewoźnik na początku sierpnia 2011 roku wystawił duplikat faktury, wysłał listem poleconym, który zleceniobiorca odebrał 15.08.2011 roku. Przewoźnik dopiero w lipcu 2012 roku skierował sprawę do sądu, którą niestety przegrał, ponieważ ta wierzytelność uległa przedawnieniu po 15 miesiącach od zlecenia transportowego czyli już 4.05.2012 roku.

1. Ponowne wydanie licencji – „w przypadku cofnięcie licencji transportowej nie może być ona ponownie wydana wcześniej niż po upływie 3 lat od daty uprawomocnienia się decyzji o cofnięciu licencji. Dotyczy także zezwoleń, zaświadczeń na niezarobkowy przewóz drogowy”->
   1. Z powodu rażącego naruszania przepisów o czasie pracy kierowców, przewoźnikowi cofnięto licencję transportową. Pomimo odwołań, decyzja uprawomocniła się 3.05.2010 roku. Dopiero po 3.05.2013 roku przewoźnik będzie mógł ponownie ubiegać się o wydanie licencji transportowej.
2. Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych – Roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech.-?
   1. Przewoźnik uszkodził towar w trakcie przewozu, nadawca potrącił całą kwotę odszkodowania z należnego przewoźnikowi wynagrodzenia. Przewoźnik złożył wniosek o wypłatę odszkodowania od swojego ubezpieczyciela u którego zawarł polisę OCP. Niestety ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania. Jeśli przewoźnik w ciągu 3 lat od daty odmowy wypłaty odszkodowania nie złoży sprawy do sądu (lub w inny sposób przerwie przedawnienie), ubezpieczyciel wolny od odpowiedzialności.

Autor: Bogumił Paszkiewicz