Czy oznacza to, że wojsko może przejąć magazyny, ciężarówki, ciągniki siodłowe, naczepy lub przyczepy będące we władaniu prywatnych firm. Odpowiedź jest krótka – TAK!
Podstawa na jakiej wojsko zabiera samochody i inne mienie
Obowiązujące prawo, a dokładnie ustawa z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz dwa rozporządzenia Rady Ministrów, pierwsze z 3 sierpnia 2004 r. w sprawie świadczeń rzeczowych na rzecz obrony w czasie pokoju oraz drugie z 11 sierpnia 2004 r. w sprawie świadczeń osobistych i rzeczowych na rzecz obrony w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, stanowią podstawę żądań do przekazania nie tylko pojazdów, ale także nieruchomości.
Tym samym nie tylko branża transportowa, ale także logistyczna (właściciele magazynów) mogą być zmuszone do świadczenia, którego do tej pory nawet nie przewidywały.
Na wstępie należy podkreślić, iż nieco łagodniejsze reguły obowiązują w czasie pokoju, a inne – bardziej rygorystyczne w czasie wojny. Na razie Polska nie jest w stanie wojny, więc obowiązująca jest wyłącznie treść rozporządzenia o świadczeniach w czasie pokoju.
Najważniejsze pytania i odpowiedzi związane z przejmowaniem pojazdów i nieruchomości
1. Czy obowiązek świadczenia rzeczowego dotyczy firm?
Tak, niezależnie od formy prowadzenia działalności gospodarczej (jednoosobowa działalność, spółki cywilne, jawne, spółki z o.o. itd.) – zobacz art. 2 oraz 22 ustawy.
2. Czy Wojskowa Komenda Uzupełnień może przejąć moje środki transportu lub nieruchomości?
Tak, art. 208 brzmi: „na przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne, a także osoby fizyczne może być nałożony obowiązek świadczeń rzeczowych, polegających na oddaniu do używania posiadanych nieruchomości i rzeczy ruchomych na cele przygotowania obrony Państwa”.
3. Kto wydaje decyzje?
Wójt lub burmistrz (prezydent miasta).
4. Czy mogę się odwołać od decyzji?
Teoretycznie tak jeśli postępowanie toczy się w czasie pokoju (art. 210 ustęp 3 ustawy). W praktyce nie ma żadnych argumentów, aby taka decyzja była uchylona, tym bardziej w obecnych okolicznościach. Odwołanie trafia do wojewody. Odwołaniem można przeciągnąć postępowanie w czasie, jednakże nie ma merytorycznych argumentów, aby uniknąć przekazania sprzętu lub nieruchomości.
5. Na jak długo wojsko może przejąć mój pojazd lub nieruchomość?
a. Czas wykonywania świadczeń rzeczowych nie może przekraczać jednorazowo w przypadku pobrania przedmiotu świadczenia:
- w celu sprawdzenia gotowości mobilizacyjnej Sił Zbrojnych – 48 godzin;
- w związku z ćwiczeniami wojskowymi lub ćwiczeniami w jednostkach przewidzianych do militaryzacji – 7 dni;
- w związku z ćwiczeniami w obronie cywilnej lub ćwiczeniami praktycznymi w zakresie powszechnej samoobrony – 24 godziny.
b. Nałożenie obowiązku świadczenia rzeczowego może nastąpić najwyżej trzy razy w roku. Ćwiczenia wojskowe mogę powodować zabranie sprzętu tylko raz w roku.
6. Czy muszę oddać ciągnik z naczepą od razu?
Nie, decyzja musi się uprawomocnić, a gdy jest już prawomocna realne odebranie sprzętu odbywa się na podstawie „Wezwania do wykonania świadczenia rzeczowego”, chyba że w decyzji od razu wpisano niezwłoczny termin przekazania. Od tego nie przysługuje żadne odwołanie, środek transportu lub nieruchomość trzeba oddać.
7. Ile mam czasu na przekazanie sprzętu?
Określa to wezwanie lub treść decyzji.
8. Pojazdy lub nieruchomość mam w leasingu, czy to mnie chroni?
Nie, art. 211 ust. 5 ustawy nakłada obowiązek na „posiadacza”, czyli każdego kto realnie włada pojazdem lub nieruchomością. Umowa leasingu, najmu, dzierżawy itp. nie ma znaczenia, pojazd lub nieruchomość trzeba oddać.
9. Czy mogę odmówić oddania pojazdu lub nieruchomości?
Nie, art. 213 – posiadacz ma wydać sprzęt wraz z dokumentami.
10. Czy Wojskowa Komenda Uzupełnień odpowiada finansowo za ewentualne szkody lub utratę sprzętu?
Tak, art. 213 ust. 2-3.
11. Czy WKU pokrywa raty leasingu, ubezpieczenia itp.?
Tak, art. 213 brzmi: „Biorący ponosi zwykłe koszty i inne ciężary związane z utrzymaniem przedmiotu świadczenia„.
12. Czy WKU pokrywa koszty naprawy?
Tak: „Biorący przedmiot świadczenia jest odpowiedzialny za jego utratę lub uszkodzenia oraz za szkody wynikłe z używania go w sposób sprzeczny z jego właściwościami lub przeznaczeniem„.
13. Czy WKU płaci za korzystanie?
Gdy pojazd jest przejęty w czasie pokoju – tak, ale ryczałt wynosi jedynie 297 zł dziennie za ciągnik siodłowy oraz 118 zł dziennie za naczepę. Ryczałt za zajęte budynki wynosi 0,93 zł za metr kwadratowy.
W przypadku gdy pojazd zostaje zatrzymany w czasie wojny także należy się ryczałt. Co więcej, w trakcie wojny pojazdy mogą być przejęte na podstawie Obwieszczenia – WKU nie musi doręczać decyzji, czekać na uprawomocnienie oraz dodatkowo wysyłać wezwania do wydania. Obowiązkowi świadczenia nadawany jest rygor natychmiastowej wykonalności.
14. Jak długo WKU może korzystać z mojego sprzętu?
W przypadku wojny tak długo jak potrzeba, art. 217 ust. 2: „Przedmioty świadczeń rzeczowych podlegają zwrotowi po ustaniu potrzeby ich używania„.
15. Czy mogę odmówić przekazania sprzętu?
Nie, odrębne przepisy regulują egzekucję administracyjną.
