Jednakże w przypadku towarów o średnim ryzyku w ramach granicznego docelowego modelu operacyjnego (TOM lub BTOM – skrót od angielskiej nazwy “Border Target Operating Model”) dodatkowym krokiem będzie uzyskanie świadectwa zdrowia od eksportera z UE, jeśli jest ono dostępne. Niektóre produkty mogą wymagać urzędowej deklaracji importera wraz ze świadectwem zdrowia wskazującym, kiedy taka deklaracja jest wymagana. Importerzy mogą również potrzebować licencji na przywóz lub pozwolenia.
W okresie od stycznia do kwietnia 2024 r. wprowadzone zostaną wyrywkowe kontrole dokumentów produktów pochodzenia zwierzęcego o średnim ryzyku BTOM, pochodzących z UE, Islandii, Szwajcarii, Norwegii i Liechtensteinu. Co ważne, kontrole towarów nie będą powodowały opóźnień, ani nie podlegają dodatkowym opłatom.
W przypadku importu o niskim ryzyku BTOM wymagany będzie dokument handlowy, a importerzy mogą również potrzebować licencji lub pozwolenia na import.
Jednocześnie od 31 stycznia 2024 r. Wielka Brytania wprowadzi kontrole sanitarne i fitosanitarne (SPS) żywych zwierząt lub produktów zwierzęcych wwożonych do Wielkiej Brytanii z krajów UE i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA).
Docelowy model operacyjny
Agencja celna CustomsLink wyjaśniła redakcji Trans.iNFO, że aby zastosować się do nowych zasad, importerzy muszą najpierw określić kategorię ryzyka dla transportowanego towaru.
TOM klasyfikuje żywe zwierzęta, plazmę zarodkową, produkty pochodzenia zwierzęcego (POAO) i produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego (ABP) na kategorie wysokiego, średniego i niskiego ryzyka, z których każda ma inne wymagania.
Dwa dokumenty zapewniają dostęp do kategorii ryzyka TOM za pośrednictwem tabel podsumowujących i listy kodów towarów z możliwością przeszukiwania. Produkty złożone pochodzące z krajów UE i EFTA albo należą do kategorii niskiego ryzyka TOM, albo są wyłączone z kontroli importu.
W przypadku przesyłek należących do kategorii niskiego ryzyka do powiadomienia władz należy skorzystać z systemu importu produktów, zwierząt, żywności i pasz (IPAFFS) i nie jest wymagane żadne eksportowe świadectwo zdrowia. Inaczej jest w przypadku kategorii średniego i wysokiego ryzyka – w takich przypadkach może być wymagane eksportowe świadectwo zdrowia wydane przez właściwy organ w kraju pochodzenia. Towary należące do kategorii wysokiego ryzyka podlegają bieżącej fizycznej kontroli importu.
Jeśli firma eksportująca nie dostarczy eksportowego świadectwa zdrowia, zanim towar zostanie wpuszczony do Wielkiej Brytanii – certyfikat będzie musiał przedstawić importer. CustomsLink zaleca skontaktowanie się z zespołem ds. importu zwierząt Agencji Zdrowia Zwierząt i Roślin (APHA) w celu uzyskania wskazówek.
W kolejnym etapie zmian – od 30 kwietnia 2024 r. – zostaną wprowadzone nowe kontrole graniczne dla towarów pochodzących z UE o średnim ryzyku. Wszystkie towary o średnim i niskim ryzyku będą musiały zostać wprowadzone przez wyznaczony punkt wwozu z odpowiednim punktem kontroli granicznej, co będzie stanowić kolejny krok w systemie celnym po Brexicie.