Kraków wszedł w decydującą fazę przygotowań do Strefy Czystego Transportu – narzędzia informatyczne działają już na stronie sct.zdmk.krakow.pl oraz w aplikacji mKraków, a od 15 grudnia otwarte zostaną pierwsze Punkty Obsługi Mieszkańców. Miasto wskazuje, że system od początku cieszy się dużym zainteresowaniem: do 11 grudnia ponad 175 tys. osób sprawdziło w nim swoje pojazdy, a ponad 6 tys. złożyło wnioski o nadanie uprawnień.
Jak będzie działać krakowska Strefa Czystego Transportu?
SCT obejmie ok. 60 proc. obszaru miasta – cały teren wewnątrz IV obwodnicy. To jeden z największych pod względem powierzchni projektów tego typu w Europie Środkowo-Wschodniej.
Od 1 stycznia 2026 r. zasady dostępu do strefy zaczynają obowiązywać w pełnym zakresie, a na ulicach pojawi się odpowiednie oznakowanie.
Wymogi dla samochodów osobowych
Pojazdy benzynowe:
– muszą spełniać normę emisji Euro 4 lub być wyprodukowane co najmniej w 2005 r.
Pojazdy z silnikiem Diesla:
– muszą spełniać normę emisji Euro 6 lub być wyprodukowane co najmniej w 2014 r.
Wymogi dla pojazdów powyżej 3,5 t (m.in. ciężarówki i autobusy)
Pojazdy benzynowe:
– norma Euro 4 lub produkcja od 2005 r.
Pojazdy z silnikiem Diesla:
– norma Euro 6 lub produkcja od 2012 r.
Co istotne dla branży – pojazdy z polskimi rejestracjami spełniające wymogi zostaną automatycznie zakwalifikowane jako uprawnione. Nie trzeba będzie podejmować żadnych dodatkowych działań.
Zwolnienia dla mieszkańców i grup szczególnych
Krakowianie zameldowani w mieście i płacący tu podatki otrzymują bezterminowe zwolnienie, o ile pojazd posiadali przed 26 czerwca 2025 r. Dotyczy to także bardzo starych aut, jednak konieczne będzie ich coroczne zgłaszanie do systemu.
Miasto przewidziało również zwolnienia dla kilku grup spoza Krakowa, w tym dla:
- osób z niepełnosprawnością posiadających kartę parkingową UE,
- pacjentów korzystających regularnie ze świadczeń specjalistycznych w krakowskich placówkach medycznych finansowanych publicznie,
- właścicieli pojazdów zabytkowych,
- właścicieli pojazdów specjalnych, takich jak kampery czy food trucki.
Opłaty dla przyjezdnych
Dla kierowców spoza miasta, którzy nie spełniają wymogów i nie mają prawa do zwolnień, Kraków wprowadzi system opłat obowiązujący w latach 2026–2028.
Najważniejsze zasady:
- opłata godzinowa: 2,50 zł za godzinę,
- opłata dzienna w 2026 r.: po opłaceniu dwóch godzin – wjazd do końca dnia;
- opłata dzienna w 2027 r.: 15 zł (opłata za 6 godzin),
- abonamenty miesięczne:
– 100 zł w 2026 r.,
– 250 zł w 2027 r.,
– 500 zł w 2028 r.
Po 31 grudnia 2028 r. wjazd dla niespełniających norm będzie możliwy już wyłącznie w ramach ustawowych zwolnień.
Punkty Obsługi Mieszkańców i kolejne narzędzia
Od połowy grudnia kierowcy skorzystają z pomocy pracowników w kilkunastu lokalizacjach, m.in. w siedzibie Zarządu Dróg Miasta Krakowa, punktach Strefy Płatnego Parkowania czy galeriach handlowych. To tam można potwierdzić dokumenty i uzyskać informacje o uprawnieniach.
Opłaty będzie można wnieść wyłącznie przy ul. Centralnej 53 oraz ul. Reymonta 20. W dalszych etapach – jeszcze przed końcem 2025 r. – pojawią się strefomaty, możliwość wnoszenia opłat online oraz zgłaszania przejazdów do placówek medycznych objętych zwolnieniem.
SCT to element szerszej strategii
Miasto zapowiada pełne zaangażowanie w działania proekologiczne. Co ważne, środki z opłat za wjazd trafią do gmin Metropolii Krakowskiej, które będą mogły przeznaczyć je m.in. na wymianę kopciuchów, wzmocnienie straży gminnych, kampanie edukacyjne czy rozwój parkingów park&ride.
Kraków od lat inwestuje w ekologiczny transport: wymianę taboru autobusowego i tramwajowego, rozwój infrastruktury rowerowej czy przygotowania do budowy podziemnej kolei.
Strefy Czystego Transportu w Polsce
Krakowska SCT będzie drugą w Polsce – pierwsza ruszyła w Warszawie 1 lipca 2024 r. To ważny punkt odniesienia, bo stołeczny model pokazuje, jak może wyglądać stopniowe zaostrzanie zasad.
Warszawska strefa obejmuje 37 km kw., czyli 7 proc. powierzchni miasta, i stopniowo podnosi wymagania dla pojazdów benzynowych oraz z silnikiem Diesla w kolejnych etapach – od 2024 r. aż po r. 2032.
W stolicy wprowadzono m.in.:
- zwolnienia dla mieszkańców rozliczających podatki oraz seniorów (w określonym zakresie),
- wymóg naklejki potwierdzającej uprawnienie do wjazdu,
- mandat w wysokości 500 zł za nieuprawniony wjazd.
Warszawska SCT wyznacza kierunek, który będą musiały przyjąć kolejne miasta – zgodnie z ustawą o elektromobilności, strefy są obowiązkowe tam, gdzie przekroczone są normy dwutlenku azotu. Wrocław, Kielce, Lublin, Rzeszów czy Gliwice już prowadzą prace przygotowawcze.
