Sprawdzenie stanu przesyłki i opakowania. Co musi zrobić przewoźnik, by ustrzec się problemów?

Obsługując przedsiębiorstwa z branży TSL niejednokrotnie spotkałem się z sytuacją, w której przewoźnik realizując usługę transportową pozbawiony został możliwości uczestnictwa w czynnościach załadunkowych, z uwagi na wewnętrzne regulaminy obowiązujące na terenie przedsiębiorstwa, nadającego towar. Zdarza się również, że sami przewoźnicy odstępują od sprawdzenia stanu towaru i jego opakowania, poprzestając w tym zakresie na zapewnieniach, otrzymanych od osób dokonujących czynności załadunkowych.

Niestety, takie sytuacje mogą sprowadzić na przewoźnika negatywne konsekwencje, w szczególności w sytuacjach, w których na rozładunku okazuje się, że ładunek uległ uszkodzeniu.

W takim przypadku, jeżeli przewoźnik nie wpisał do międzynarodowego listu przewozowego stosownego zastrzeżenia przed przystąpieniem do świadczenia usługi transportowej, to tłumaczenie przez niego, że nie mógł sprawdzić stanu przesyłki podczas załadunku, będzie bezskuteczne.

W związku z powyższym, postaram się przybliżyć dziś wynikający z Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) obowiązek sprawdzenia stanu towaru oraz prawidłowości jego opakowania.

Nie uprawnienie, a obowiązek

Jak wskazuje art. 8 ust. 1 Konwencji CMR, przy przyjęciu towaru przewoźnik jest obowiązany sprawdzić:

• dokładność danych listu przewozowego dotyczących ilości sztuk, jak również ich cech i numerów,
• widoczny stan towaru i jego opakowania.

Wynika z tego, że sprawdzenie widocznego stanu towaru i opakowania nie jest uprawnieniem przewoźnika, a jego obowiązkiem. Co więcej, Konwencja CMR wymaga aby przewoźnik w liście przewozowym wpisał wszelkie zastrzeżenia dotyczące widocznego stanu przesyłki oraz jej opakowania, a także je uzasadnił.

Zwrócić należy uwagę, że zaniechanie powyższego obowiązku rodzi po stronie przewoźnika daleko idące konsekwencje prawne. Jak bowiem wskazuje art. 9 ust. 2 Konwencji CMR „w braku uzasadnionych zastrzeżeń przewoźnika, wpisanych do listu przewozowego, istnieje domniemanie, że towar i jego opakowanie były widocznie w dobrym stanie w chwili przyjęcia przez przewoźnika i że ilość sztuk, jak również ich cechy i numery były zgodne z oświadczeniami w liście przewozowym”.

Co za tym idzie, brak zastrzeżeń przewoźnika w tym zakresie komplikuje jego sytuację procesową. W takiej bowiem sytuacji to na nim spoczywa obowiązek obalenia domniemania prawnego, że stan przesyłki oraz jej opakowania był nieprawidłowy w chwili załadunku. Niejednokrotnie udowodnienie tej okoliczności w postępowaniu cywilnym, z uwagi na znaczny upływ czasu od zrealizowania usługi transportowej, może okazać się utrudnione lub wręcz niemożliwe.

Spojrzeć, nie szczegółowo analizować

Należy również wskazać, że komentowany artykuł Konwencji CMR odnosi się do sprawdzenia widocznego stanu towaru i jego opakowania. Przez stan „widoczny” należy rozumieć taki stan, który można łatwo ocenić wzrokiem lub innymi zmysłami. Z tego też względu nie jest tutaj wymagane przeprowadzanie przez przewoźnika szczegółowej analizy ładunku.

Obowiązkiem przewoźnika przed przystąpieniem do realizacji usługi transportowej winno być sprawdzenie zewnętrznego stanu opakowania towaru, a w szczególności ustalenie, czy opakowanie to nie ma widocznych uszkodzeń. Warto przy tym pamiętać, że nie zwalnia to nadawcy z obowiązku doboru opakowania o właściwej wytrzymałości.

Jednocześnie zwrócić należy uwagę, że w przypadku gdy przewoźnik z uwagi na wewnętrzne regulaminy nadawcy towaru nie może brać udziału w czynnościach załadunkowych, powinien w treści listu przewozowego umieścić stosowne zastrzeżenie.

Pamiętaj o załadunku i zabezpieczeniu

To nie wszystko. Podkreślić należy również, że przepisy Konwencji CMR co do zasady nie nakładają na przewoźnika obowiązku sprawdzenia poprawności załadunku oraz jego zabezpieczenia. Jednakże zagadnienie to jest sporne i budzi poważne kontrowersje w doktrynie i orzecznictwie.

Uważam, że przewoźnik dokonując sprawdzenia widocznego stanu towaru i jego opakowania powinien również zwrócić uwagę nadawcy na stwierdzone nieprawidłowości w sposobie załadunku oraz zabezpieczenia przesyłki na środku transportowym i zażądać usunięcia tych nieprawidłowości. Jeżeli nadawca towaru nie uzna zasadności tych uwag, wówczas przewoźnik powinien umieścić w liście przewozowym zastrzeżenie, a w skrajnych przypadkach nawet odmówić przewozu.

Na zakończenie należy zwrócić uwagę, że zgodnie z treścią art. 8 ust. 2 Konwencji CMR zastrzeżenia dokonane przez przewoźnika nie wiążą nadawcy, jeśli nie zostaną wyraźnie przyjęte, co powinno nastąpić poprzez złożenie przez nadawcę podpisu przy tych zastrzeżeniach. Podpis ten powinien zawierać nie budzące wątpliwości stwierdzenie, że akceptuje się wspomniane zastrzeżenia. Należy również zaznaczyć, że w tym zakresie nie jest wystarczające samo podpisanie listu przewozowego.

Podsumujmy. Przewoźnik przystępując do wykonania umowy o międzynarodowy transport drogowy towarów powinien pamiętać o zawartym w art. 8 ust. 1 Konwencji CMR obowiązku sprawdzenia stanu przesyłki i jej opakowania. Prawidłowe wywiązywanie się z przedmiotowego obowiązku umożliwia mu prawidłowe wykonanie usługi transportowej, poprzez zwrócenie uwagi nadawcy na wszelkie nieprawidłowości dotyczące stanu przesyłki, jej opakowania oraz jej zabezpieczenia. Ponadto, obowiązek ten umożliwia przewoźnikowi obronę przed nieuzasadnionymi roszczeniami odszkodowawczymi.

Fot. Pixabay/12019