Odpowiedzialność za uszkodzenie towaru według Konwencji CMR. Czy zawsze spada na przewoźnika?

Pod pojęciem szkody towaru rozumiemy zmianę jakościową towaru, która powoduje obniżenie jego wartości albo uniemożliwia prawidłowe korzystanie z towaru. Zazwyczaj o zaistnieniu szkody w towarze w związku z jego transportem dowiadujemy się przy rozładunku i związane jest z nienależytym wykonywaniem transportu przez przewoźnika (zawinionym działaniem przewoźnika).

Na podstawie przepisów konwencji CMR przewoźnik ponosi odpowiedzialność za uszkodzenie towaru od momentu jego przyjęcia do chwili jego wydania. A kiedy przewoźnik jest zwolniony od tej odpowiedzialności? Zwolnienie przysługuje, gdy uszkodzenie towaru zostało spowodowane: winą osoby uprawnionej, jej zleceniem nie wynikającym z winy przewoźnika, wadą własną towaru lub okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć, i których następstwom nie mógł zapobiec (w takim przypadku to na przewoźniku ciąży dowód wykazania tych przesłanek).

Trzeba jednak mieć na uwadze, że przewoźnik nie może powoływać się na zwolnienia od odpowiedzialności w związku z wadami pojazdu, którym się posługuje dla wykonania przewozu, ani na winę osoby lub pracowników osoby, u której pojazd wynajął.

Nie zawsze przewoźnik odpowiada za uszkodzony towar

Ponadto istnieje katalog wyłączeń odpowiedzialności przewoźnika, jeżeli uszkodzenie towaru powstało ze szczególnego niebezpieczeństwa wynikającego z jednej lub kilku następujących przyczyn:

a) użycie pojazdów otwartych i nie przykrytych opończą, jeżeli to użycie było wyraźnie uzgodnione i zaznaczone w liście przewozowym;

b) brak lub wadliwe opakowanie, jeżeli towary, ze względu na swe naturalne właściwości, w razie braku lub wadliwego opakowania, narażone są na zaginięcie lub uszkodzenie;

c) manipulowanie, ładowanie, rozmieszczenie lub wyładowanie towaru przez nadawcę lub przez odbiorcę albo przez osoby działające na rachunek nadawcy lub odbiorcy;

d) naturalne właściwości niektórych towarów, mogące powodować całkowite lub częściowe ich zaginięcie albo uszkodzenie, w szczególności przez połamanie, rdzę, samoistne wewnętrzne zepsucie, wyschnięcie, wyciek, normalny ubytek lub działanie robactwa i gryzoni;

e) niedostateczność lub wadliwość cech lub numerów na sztukach przesyłki;

f) przewóz żywych zwierząt.

Co ważne: przewoźnik nie musi wykazać zaistnienia powyższych okoliczności, lecz wystarczy mu wykazanie, że szkoda mogła powstać z jednej z powyższych przyczyn.

Ujawnienie szkody

Jeśli uszkodzenia w towarze są widoczne, odbiorca ładunku powinien dokonać ustalenia jeszcze przed odebraniem towaru (np. zastrzeżenie do dokumentu przewozowego).

Jeśli uszkodzenia nie są niewidoczne w chwili odbioru towaru, odbiorca ma 7 dni na zgłoszenie swoich zastrzeżeń w formie pisemnej np. mailem (licząc tylko dni robocze bez świąt i niedziel).

W przypadku odebrania towaru przez odbiorcę, który nie zgłosił lub nie stwierdził szkody w towarze przyjmuje się, że towar odpowiada stanowi wskazanemu w dokumencie transportowym. Późniejsze podnoszenie zarzutu uszkodzenia towaru jest niedopuszczalne.

Odszkodowanie od przewoźnika za uszkodzony towar

Zgodnie z zapisami konwencji CMR wysokość odszkodowania za uszkodzony towar oblicza się według wartości towaru w miejscu i czasie przyjęcia go do przewozu. Wartość takiego towaru określa się z kolei według:

1) ceny giełdowej, bądź w razie jej braku,

2) bieżącej ceny rynkowej, a w razie braku jednej i drugiej,

3) zwykłej wartości towarów tego samego rodzaju i jakości.

Uszkodzenie towaru w transporcie zdarzają się i będą się zdarzały. Niekiedy uszkodzenia są spowodowane winą przewoźnika, innym razem czynnikami niezależnymi od niego. Dlatego warto pamiętać o zasadach dotyczących tego, jak powinno następować zgłoszenie uszkodzenia towaru, oraz w jakich sytuacjach odpowiedzialność nie obarcza przewoźnika.

Fot. Policja Prudnik/Facebook