Transport i logistyka ponadgabarytów – czyli jak i czym je wozić?

Cechą wspólną pojazdów niskopodwoziowych jest masywna konstrukcja ramy, co pozwala na bezpieczne przenoszenie dużych obciążeń, niezależnie od warunków drogowych (stal o podwyższonej wytrzymałości). Ofertę przyczep i naczep otwierają proste „jednoosiówki”, na drogach najczęściej spotykamy jednak pojazdy trzy- i czteroosiowe, stosowane głównie do przewozu koparek, ładowarek, walców. W transporcie szczególnie dużych ładunków stosowane są wieloosiówki, nierzadko z możliwością kilkukrotnego wydłużania.

Najczęściej spotykane są naczepy niskopodwoziowe typu semi z balkonem i umieszczonym niżej, zazwyczaj rozsuwanym zasadniczym pokładem ładunkowym

Popularnością cieszą się też platformy, z całkowicie płaskim pokładem ładunkowym (są też platformy tele o pojedynczym, podwójnym, potrójnym lub poczwórnym rozciągu), a także naczepy typu tiefbett z rozsuwanym pokładem ładunkowym tuż nad jezdnią, poniżej pokładu z wózkiem jezdnym. Do dyspozycji są ponadto konstrukcje modułowe, a dzięki połączeniu tych modułów – czyli wózków o dwóch, trzech, czterech, pięciu lub sześciu niezależnie zawieszonych na goleniach liniach osiowych – można transportować ładunki ważące kilkaset, a nawet kilka tysięcy ton.

Faymonville ma w swej ofercie m.in. bardzo długie naczepy semi – TeleMAX

Mają od dwóch do sześciu osi, istnieje możliwość czterokrotnego wydłużenia, do 64 m. Ze względu na swą teleskopowaną powierzchnię ładunkową, naczepa TeleMAX jest przystosowana do transportu szczególnie długich i wielkogabarytowych ładunków, np. instalacje wiatrowe (segmenty wież, generatory, łopaty wirnika lub turbiny) czy konstrukcje budowlane (elementy stalowe i betonowe).

Producent zwraca uwagę na relatywnie niska masę własną naczepy, a także jej dużą zwrotność. TeleMAX można wyposażyć według życzenia w resorowanie hydrauliczne lub pneumatyczne. Jako system kierowania mogą zostać zastosowane różne systemy: osie sztywne, osie kierowane nadążnie, osie kierowane przymusowo (hydraulicznie), osie wahliwe.

Wyposażenie i osprzęt TeleMAX dobra się do potrzeb wynikających z warunków transportu. Istnieje np. możliwość wydłużenia 4 razy (teleskopowanie), zastosowanie wygiętej powierzchni ładunkowej, bądź wykonanie hydraulicznej podpory ze stopkami rolkowymi, czy hydraulicznego wysięgnika naczepy oraz zastosowanie regulowanych słupkami kłonic (słupki betonowe).

W stałej ofercie Demarko Special Trailers jest kilkadziesiąt typów naczep o ładowności od 20 do ponad 100 t.

Najczęściej zamawiane są konstrukcje rozciągane (jedno-, dwu, a nawet czterokrotnie) o liczbie osi od dwóch do ośmiu. Wymiary naczepy standardowo dostosowane są do wymogów unijnych, nierzadko z bytomskiego zakłady wyjeżdżają naczepy z pokładami o długości do 40 m. W każdym przypadku mogą być wielokrotnie wydłużane, poszerzane z dowolnie skonfigurowanymi osiami: stałymi, skrętnymi lub z wymuszonym hydraulicznie skrętem, sterowane bezprzewodowo, za pomocą pilota. Istnieje możliwość wykonania specjalnych zagłębień np. na koła lub łyżki transportowanych maszyn.

Pokłady naczep zaopatrywane są w specjalne uchwyty, do których mocowane są pasy, łańcuchy itp. Górny pokład nadaje się także do przewożenia mniejszych maszyn, umieszczanych na balkonie za pomocą dźwigu lub wjeżdżających na specjalnych, opcjonalnych najazdach. Rzadziej zamawiane są naczepy dziesięcio-, a nawet dwunastoosiowe. Seria ST to najpopularniejsze naczepy Demarko Special Trailers, modułowa konstrukcja pozwala na ich wydłużanie oraz poszerzanie. Przy rozciągniętej naczepie jej funkcjonalność zapewnia np. stół pośredni, który w zależności od wymiarów może być wyposażony w gniazda kłonicowe, poszerzenia teleskopowe, a nawet zagłębienia.

Alternatywę dla naczep stanowią przyczepy niskopodwoziowe. KH Kipper ma przyczepy P2N, P3N do transportu maszyn. Przyczepa z dwoma, trzema centralnie umieszczonymi osiami o nośności 9 lub 11 ton każda (BPW, SAF lub inne) posiada w standardzie hydraulicznie opuszczane tylne najazdy, dużą ilość punktów zaczepienia ładunku oraz pojemne aluminiowe skrzynki narzędziowe. W celu trwałości produktów do konstrukcji pojazdów używa się materiałów najwyższej jakości. Rama przyczepy to konstrukcja spawana, wykonana ze stali wysokogatunkowej, zabezpieczonej antykorozyjnie. Długość użytkowa przyczepy wynosi około 8 m. Na życzenie istnieje możliwość wykonania produktu o innych wymiarach i specyfikacji pod indywidualne potrzeby klienta. Opcjonalnie istnieje możliwość wykonania aluminiowych burt.

W ofercie Emtech jest natomiast m.in. czteroosiowa przyczepa niskopodwoziowa z obrotnicą, z pokładem zagłębianym na obrzeżu

Wysokość podwozia do załadunku: nad obrotnicą wynosi 1010 mm, pokład zaniżony (341 mm), pokład nad tylnymi osiami (840 mm). Masa własna to niecałe 9,5 t. Rama bazuje na podwoziu stalowym spawanym ze stali o podwyższonej wytrzymałości – 18G2A. Ostatnia oś jest skrętna, samonadążna, a zawieszenie pneumatyczne. Wypełnienie pokładu ładunkowego stanowi blacha/kratownica (jak w przyczepie leśnej).

Spektakularnych wyzwań dla firm zajmujących się transportem ponadgabarytów jest sporo, może okazać może się nim np. przewóz samolotu. Swego czasu trzy ciągniki Iveco Stralis z naczepami specjalistycznymi Cometto, wzięły np. udział w przewiezieniu odrzutowca Jak-40 z wojskowego lotniska w Mińsku Mazowieckim do Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie. Do transportu kadłuba (długość 20,4 m) wykorzystano dwuosiową, trzykrotnie wydłużaną naczepę typu tiefbett, natomiast do transportu skrzydeł (długość/rozpiętość 25 m) – pięcioosiową naczepę tele-semi.

Innym przykładem niestandardowych zleceń jest przewóz elementów elektrowni wiatrowych

Jednym z graczy w branży transportowej turbin jest A.M. Kran Wind. Niedawno wprowadziła zresztą do użytku 3-osiowe naczepy Nooteboom Super Wing Carrier. Dysponując tymi czterokrotnie rozciąganymi naczepami nie ma problemów z transportem nawet 70-metrowych skrzydeł turbin. Super Wing Carriery dostępne są w kilku wersjach, takich jak trzyosiowe, potrójnie rozciągane Tele-PX z przesuwanym wózkiem osiowym lub najnowsze 3-osiowe Quatro Tele-PX. Ta ostatnia bazuje na technologii semi-niskopodłogowej naczepy MCO-PX i ma znacznie niższy (czterokrotnie rozciągany) pokład ładunkowy, co oznacza, że przewoźnicy mogą planować swoje trasy bez zbędnego martwienia się o wysokość ładunku kiedy przejeżdżają pod wiaduktami.

Opracowano też specjalne rampy “Heavy Duty”, aby ładować ważące do 80 t maszyny na pokład ładunkowy. Każda z tych ramp może osobno przenieść 20 t nacisku punktowego koła. Techniczne obciążenie 6-osiowej, rozciąganej naczepy niskopodwoziowej Manoovr typu MPL-97-06(VU) wynosi 75,5 t. Dzięki specjalnemu kształtowi końców rampy, kąt natarcia wynosi zaledwie 10 st. co znacznie ułatwia załadowywanie. Dodatkowo wzmocniono tył pokładu, po lewej i prawej stronie muldy koparkowej można obciążyć podłogę masą 30 t – czyli razem 60 t.

Rynek naczep niskopodwoziowych to też narzędzia informatyczne pomocne w ich obsłudze

Niedawno Nooteboom zaprezentował np. NoVAB 3.0, program do obliczania nacisków na osie. Dzięki usłudze w chmurze można szybciej i łatwiej obliczyć optymalne pozycje ładunków dla wszystkich kombinacji pojazdów. Sam program NoVAB opracowano już ponad dwie dekady temu, szczególnie dla klientów z międzynarodowego sektora transportu nienormatywnego. Użytkownicy mogą wybrać wstępnie zdefiniowane obciążenie lub samodzielnie wprowadzić dane dotyczące ładunku. W najnowszej wersji NoVAB 3.0 Cloud można dokonać wyboru właściwej przyczepy-naczepy i obliczyć, jak masa ładunku jest rozkładana na różne osie, można też np. określić, czy jedna lub kilka osi ma zostać podniesiona.

NoVAB generuje rysunek ogólnego układu transportowego z istotnymi szczegółami obciążenia osi i innymi ważnymi parametrami. Z jednej strony dokument ten jest pomocny przy ubieganiu się o zezwolenie, a z drugiej strony może służyć do instruowania kierowcy, gdzie umieścić ładunek na naczepie. Rozwiązanie jest narzędziem w pełni internetowym, dostępnym na całym świecie. Nadaje się dla komputerów stacjonarnych, laptopów, tabletów i smartfonów, jest pomocne przy składaniu wniosków o zezwolenia. Bezpłatne aktualizacje są wprowadzane automatycznie.

Fot: Bartosz Wawryszuk