Nie wolno zapominać, że wymóg cieszenia się dobrą reputacją musi zostać spełniony nie tylko w momencie ubiegania się o zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, ale i przez cały okres prowadzenia i wykonywania tej działalności.
Spełnianie wymogu dobrej reputacji wymaga ze strony przewoźnika drogowego i jego pracowników bardzo dobrej znajomości obowiązujących przepisów. Monitorowanie pojawiających się zmian, cykliczne szkolenia i dodatkowe wsparcie prawne to jedne z rekomendowanych praktyk, dzięki którym osoby stojące na czele firm transportowych mogą znacząco zmniejszyć ciążące na nich ryzyko.
W innym wypadku, to znaczy, gdy dobra reputacja zostanie utracona, trzeba liczyć się z negatywnymi konsekwencjami, w szczególności w postaci czasowego zawieszenia możliwości wykonywania zawodu przewoźnika drogowego.
Co jest podstawą do oceny spełniania wymogu dobrej reputacji?
Odpowiedź na to pytanie znajduje się przede wszystkim w art. 5 ust. 2a u.t.d., zawierającym listę przestępstw umyślnych, których popełnienie nie będzie pozwalało uznać, że wymóg dobrej reputacji przewoźnika został spełniony.
Są one brane pod uwagę zarówno w momencie ubiegania się o wydanie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika, jak i podczas prowadzenia tej działalności. W katalogu tym znalazły się konkretne przestępstwa umyślne z Kodeksu karnego, Kodeksu spółek handlowych, Prawa upadłościowego, ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, Prawa restrukturyzacyjnego, a także Kodeksu karnego skarbowego.
Przestępstwami, które uniemożliwią ubieganie się o wydanie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub spowodują jego zawieszenie, jest m.in. sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającej życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracownika lub prowadzenie pojazdu po cofnięciu uprawnień, jeżeli w toczących się w tych sprawach postępowaniach zapadł prawomocny wyrok.
Postępowanie administracyjne w zakresie spełniania wymogu dobrej reputacji
O utracie dobrej reputacji w transporcie nigdy nie orzeka się jednak z automatu, zaraz po dokonaniu naruszenia, a w postępowaniu administracyjnym w zakresie spełniania wymogu dobrej reputacji. Do jego wszczęcia, po zaistnieniu przesłanek, o których mowa w art. 7d ust. 1 pkt 1 i 2 oraz ust. 1a u.t.d., uprawniony jest właściwy starosta lub GITD.
Samo wszczęcie takiego postępowania nie zawsze jest równoznaczne z tym, że dobra reputacja zostanie utracona. W określonych przypadkach, o których mowa w art. 7d ust. 1 pkt 2 u.t.d., organ prowadzący postępowanie, zanim wyda decyzję, jest zobowiązany do zweryfikowania sposobu i warunków wykonywania transportu drogowego. Musi dokonać również oceny, w której bierze pod uwagę m.in. możliwości na poprawę sytuacji w firmie, interes społeczny kontynuacji działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, czy to, jak liczba stwierdzonych naruszeń prezentuje się w stosunku do liczby kierowców zatrudnionych przez przedsiębiorcę bądź będących w jego dyspozycji oraz skali prowadzonych operacji transportowych.
Postępowanie w zakresie spełniania wymogu dobrej reputacji może zakończyć się wydaniem decyzji stwierdzającej utratę dobrej reputacji albo stwierdzającej, że dobra reputacja została nienaruszona.
Inaczej prezentuje się to natomiast w odniesieniu do zaistnienia przesłanek z art. 7d ust. 1 pkt 1 u.t.d., a więc w sytuacji, jeżeli wobec:
- członka organu zarządzającego osoby prawnej,
- osoby zarządzającej spółką jawną, komandytową lub komandytowo-akcyjną,
- dyrektora wykonawczego,
- osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą,
- zarządzającego transportem
- lub osoby fizycznej, o której mowa w art. 7c,
został wydany prawomocny wyrok skazujący za przestępstwo wymienione w art. 5 ust. 2a i 2b u.t.d.
Wtedy też takie postępowanie, jak wynika z literalnego brzmienia art. 7d ust. 2, musi obligatoryjnie zakończyć się wydaniem decyzji stwierdzającej utratę dobrej reputacji przewoźnika lub osoby zarządzającej transportem. Popełnienie jednego z przestępstw umyślnych z art. 5 ust. 2a i 2b u.t.d. i stwierdzonych prawomocnym wyrokiem, nie uprawnia więc właściwego organu do dodatkowej weryfikacji warunków wykonywania transportu i uznania, że dobra reputacja mogła nie zostać naruszona.
Dobra reputacja a naruszenia dokonane przez kierowcę
Należy zdawać sobie sprawę z tego, że do wszczęcia postępowania w zakresie spełniania wymogu dobrej reputacji przewoźnika może dojść także, jeżeli określonego naruszenia dokona zatrudniony w jego firmie kierowca.
Postępowanie to zostanie zainicjowane, jeżeli wobec kierowcy orzeczono lub nałożono w drodze mandatu karnego lub mandatów karnych prawomocnie karę za naruszenia określone w załączniku nr 1 u.t.d. lub załączniku nr 1 ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych, które zgodnie z załącznikiem I do rozporządzenia Komisji (UE) 2016/403, zakwalifikowano jako: najpoważniejsze naruszenie albo poważne naruszenie lub bardzo poważne naruszenie, jeżeli częstotliwość występowania poważnych lub bardzo poważnych naruszeń wymaga oceny dobrej reputacji (art. 7d ust. 1a u.t.d.).
Utrata dobrej reputacji nie tylko za przestępstwa umyślne
Podsumowując, dobra reputacja przewoźnika zostanie zagrożona nie tylko na skutek popełnienia konkretnych, najcięższych przestępstw umyślnych orzeczonych prawomocnym wyrokiem (art. 5 ust. 2a u.t.d.), ale i w razie dokonania innego rodzaju naruszeń w transporcie drogowym, w tym również przez samych kierowców pracujących na rzecz danego przewoźnika.
Względem pozostałych z nich należy odwołać się do rozporządzenia Komisji (UE) nr 2016/403, które nadaje wybranym rodzajom naruszeń odpowiednią wagę:
- NN (najpoważniejsze naruszenia),
- BPN (bardzo poważne naruszenia)
- i PN (poważne naruszenia).
Już dokonanie tylko jednego naruszenia, klasyfikowanego jako najpoważniejsze (NN), takiego jak instalacja i korzystanie z niehomologowanego tachografu, będzie przesłanką do wszczęcia postępowania w zakresie spełniania wymogu dobrej reputacji. W odniesieniu do pozostałych rozporządzenie nr 2016/403 wskazuje natomiast, że jeżeli są one popełniane wielokrotnie, przypisuje się im większą wagę.
Przy obliczaniu częstotliwości występowania wielokrotnych naruszeń należy wziąć pod uwagę następujące czynniki: wagę naruszenia (PN lub BPN), czas (okres przynajmniej roku od daty kontroli) oraz liczbę pojazdów wykonujących operacje transportowe, którymi kieruje zarządzający transportem (średnio na rok).
I tak, zgodnie z podstawową zasadą, 3 PN/na pojazd/na rok są traktowane jako 1 BPN, z kolei 3 BPN/na pojazd/na rok oznaczają uruchomienie krajowej procedury w sprawie oceny dobrej reputacji. Mając na uwadze powyższe warto podkreślić, że w zachowaniu dobrej reputacji kluczowe znaczenie będzie więc mieć nie tyle wysokość nakładanego mandatu, a kwalifikacja danego naruszenia.
Przewoźnik stracił dobrą reputację – co dalej?
Mimo że utrata dobrej reputacji i wiążące się z nią zawieszenie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego nie są sytuacją pożądaną dla przewoźnika, dobra wiadomość jest taka, że utrata ta nie jest trwała. Oznacza to zatem, że dobrą reputację można po pewnym czasie odzyskać.
Aby tak się stało, konieczne będzie zastosowanie jednego ze środków rehabilitacyjnych, określonych w art. 7e u.t.d.
Przez środki te należy rozumieć m.in.:
- zatarcie skazania za przestępstwa wskazane w art. 5 ust. 2a,
- zatarcie skazania za wykroczenia stanowiące naruszenia określone w załączniku IV do rozporządzenia (WE) nr 1071/2009 lub załączniku I do rozporządzenia Komisji (UE) 2016/403,
- upływ roku od dnia nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego za wykroczenia stanowiące naruszenia określone w załączniku IV do rozporządzenia (WE) nr 1071/2009 lub załączniku I do rozporządzenia Komisji (UE) 2016/403.
