Eksport poza Unię kluczowy dla polskich pracowników. Dzięki niemu pracę ma już co szósty z nich

Danych tych dostarcza nowe narzędzie statystyczne do oceny postępów globalizacji produkcji i handlu w krajach Unii Europejskiej o wdzięcznej akronimowej nazwie FIGARO (full fnternational and global accounts for research in input-output analysis). Bazuje ono na teorii przepływów międzygałęziowych Leontiefa. Przemyślenia teoretyczne oraz postępy w dziedzinie gromadzenia i przetwarzania wielkiej liczby danych (Big Data) pozwalają dokładniej śledzić, co dzieje się w realnej gospodarce.

Z opublikowanych przez Eurostat w lipcu 2021 r. danych za 2019 r. wynika, że eksport poza obszar Unii Europejskiej (faktyczny eksport z UE, handel pomiędzy krajami unijnymi to wymiana wewnątrzwspólnotowa) daje pracę 37 mln wśród 209 mln pracowników. Są pod tym względem znaczne dysproporcje. „Na eksport” najliczniej pracują pracownicy w Irlandii, blisko co trzeci z nich (29,4 proc.,) zajmuje się produkcją wyrobów lub ich podzespołów, bądź świadczeniem usług przeznaczonych na rynki pozaunijne.

Irlandii pod tym względem nieznacznie jedynie ustępuje Luksemburg (29,1 proc.). Bezpośredni i pośredni eksport poza Unię ma bardzo duże znaczenie dla krajowych rynków pracy także w przypadku Malty (23,5 proc. miejsc pracy), Czech (22,2 proc.), Niderlandów (21,6 proc.), Belgii (21,0 proc.), Bułgarii (20,6 proc.) i Niemiec (20,5 proc.). Na przeciwległym biegunie są znacznie mniej zorientowane na eksport kraje południa Europy – Grecja oraz Portugalia. W obu z nich eksport poza UE zapewnia niewiele ponad 12 proc. miejsc na miejscowym rynku pracy. W Polsce – według danych Eurostatu – eksport poza kraje Unii Europejskiej daje zajęcie 2923 tys. pracownikom, co odpowiada 17,9 proc. pracujących. To dokładnie średni poziom unijny.

Najciekawsza część danych Eurostatu opartych na badaniu FIGARO dotyczy skali kooperacyjnego wkładu poszczególnych krajów (pod względem liczby pracowników) w finalną produkcję, bądź usługi eksportowane poza Unię z innych krajów unijnych. Najkrócej można to nazwać pracą pod cudzym logo. Powiązania te są wielostronne i różnokierunkowe.

W największej gospodarce europejskiej – w Niemczech – bezpośrednio na rzecz eksportu poza Unię pracuje ponad 8,5 mln pracowników, a eksport ten wspiera praca blisko miliona pracowników zatrudnionych w zakładach kooperacyjnych w innych krajach europejskich. Z kolei blisko 750 tys. pracowników w Niemczech wytwarza półprodukty (lub świadczy usługi) na rzecz finalnych eksporterów na rynki pozaunijne, a mających swoją główną siedzibę w innych krajach. Najwięcej pracowników zatrudniają w Niemczech finalni eksporterzy z Francji (118 tys.) i z Niderlandów (115 tys.).

Eksport poza Unię bardzo silnie wiąże także polską gospodarkę z gospodarkami innych krajów unijnych. Wytworzone przez wiele lat więzi kooperacyjne najsilniejsze są z finalnymi eksporterami w Niemczech. Z danych zbieranych w ramach programu FIGARO wynika, że w 2019 r. aż 164 tys. miejsc pracy w naszym kraju wynikało z produkcji lub usług wchodzących następnie w skład eksportu poza UE. Polska gospodarka jest pod tym względem największym zewnętrznym kooperantem niemieckich eksporterów, większym niż francuska czy niderlandzka. Silne są jednak także odwrotne związki – 55 tys. pracowników w zakładach kooperacyjnych w Niemczech dostarcza produkty lub usługi finalnie eksportowane poza Unię z Polski.

W 2019 r. aż 164 tys. miejsc pracy w Polsce wynikało z produkcji lub usług wchodzących następnie w skład eksportu poza UE.

Poza gospodarką niemiecką najsilniejsze więzi kooperacyjne łączą polską gospodarkę także z gospodarkami Włoch, Czech, Niderlandów, Francji i Węgier. Finalny eksport poza Unię Europejską tych pierwszych daje pracę w Polsce 52 tys. pracownikom. Eksport z Czech pośrednio tworzy w Polsce 49 tys. miejsc pracy, z Niderlandów – 46 tys., a z Francji i Węgier – po 39 tys. miejsc pracy.

Odwrotne relacje – liczba miejsc pracy w zakładach kooperacyjnych w innych krajach na rzecz finalnej produkcji eksportowej (lub usług) z Polski – są nieco słabsze, ale także znaczące. Poza wymienionymi wcześniej Niemcami (55 tys. miejsc pracy) polskie firmy najwięcej zatrudnienia dają w Czechach (20 tys. osób), we Włoszech (16 tys. osób) i we Francji (12 tys. osób).