Parlament Europejski i Rada osiągnęły w ubiegłym tygodniu wstępne porozumienie w sprawie wniosku Komisji Europejskiej dotyczącego utworzenia Europejskiego Urzędu ds. Pracy. Będzie to nowa agencja europejska odpowiedzialna za wspieranie uzgodnionych i wspólnych inspekcji oraz czynności kontrolnych na wniosek państw członkowskich, na potrzeby zwalczania oszustów, nadużyć i pracy nierejestrowanej.
Urząd jako nowa unijna agencja ma zacząć działać już w tym roku, choć, jak planuje Komisja Europejska, pełną operacyjność zyska dopiero w 2023 r. Prace Urzędu będą dotyczyć także sektora transportu międzynarodowego.
W samym sektorze międzynarodowego transportu drogowego ponad 2 mln pracowników przekracza codziennie wewnątrzunijne granice, przewożąc towary lub pasażerów. Egzekwowanie przepisów unijnych dotyczących mobilności pracowników okazało się w tym sektorze szczególnie trudne. Wsparcie operacyjne dla organów krajowych ze strony Europejskiego Urzędu ds. Pracy może także pomóc w zapewnieniu w tym sektorze sprawiedliwego i skutecznego egzekwowania unijnych przepisów dotyczących mobilności” – czytamy w komunikacie Komisji Europejskiej.
Komisja Europejska, jako wnioskodawca utworzenia Urzędu, która aktywnie uczestniczyła we wszystkich pracach legislacyjnych, podkreśla, że nowa instytucja w bieżących działaniach będzie m.in.:
– ułatwiać obywatelom i pracodawcom dostęp do informacji o ich prawach i obowiązkach w sytuacjach transgranicznych oraz do odpowiednich usług związanych z transgraniczną mobilnością pracowników;
– ułatwiać współpracę i wymianę informacji między organami krajowymi w celu skutecznego egzekwowania odpowiednich przepisów prawa Unii;
– koordynować i wspierać uzgodnione i wspólne inspekcje oraz czynności kontrolne na wniosek państw członkowskich na potrzeby zwalczania oszustów, nadużyć i pracy nierejestrowanej;
– prowadzić mediacje w przypadku sporów między organami państw członkowskich w zakresie stosowania odpowiednich przepisów prawa unijnego;
– przeprowadzać analizy i oceniać ryzyko w kwestiach dotyczących transgranicznej mobilności pracowników.
Europejski Urząd ds. Pracy sam nie będzie wszczynał kontroli
Opisane kompetencje nowej instytucji europejskiej będą skoncentrowane głównie na polityce wspierania kontroli transgranicznych przedsiębiorców, co może oznaczać w praktyce porównywanie wyników kontroli danego pracodawcy, przeprowadzonych w różnych państwach członkowskich a następnie zbadanie, czy wynik kontroli jest zgodny z europejskimi standardami prawa pracy w sferze mobilności pracowników.
Należy przypuszczać, że będzie to dotyczyło w szczególności zasad rozliczania płac minimalnych pracowników delegowanych w transporcie oraz badania, czy dany pracownik nie powinien podlegać prawu krajowemu państwa przyjmującego (w oparciu o przepisy rozporządzenia Rzym I).
Europejski Urząd ds. Pracy będzie prowadził także postępowania mediacyjne w przypadku sporów między organami krajowymi dotyczących stosowania prawa unijnego w dziedzinie mobilności pracowników lub koordynacji zabezpieczenia społecznego, czyli wydawania zaświadczeń A1.
Pytaniem szczególnie istotnym dla pracodawców jest kwestia, czy Europejski Urząd ds. Pracy będzie przeprowadzać inspekcje z własnej inicjatywy.
Komisja Europejska wyjaśnia, że nie. Prawo wszczęcia i przeprowadzenia inspekcji, czy to krajowej, czy międzynarodowej, przysługuje wyłącznie organom krajowym. Urząd może jednak zasugerować państwu członkowskiemu przeprowadzenie inspekcji, jeżeli wykryje potencjalne oszustwo lub nadużycie. Sprawy do Urzędu mogą również wnosić krajowi partnerzy społeczni. W rozporządzeniu przewidziano system dialogu w celu rozwiązywania tego rodzaju problemów. Inspekcje będą w każdym przypadku przeprowadzane na podstawie prawa krajowego i praktyk danego państwa członkowskiego.
Czekamy na ostateczny tekst przepisów, by przedstawić szczegółowe rozwiązania prawne, opisane przez Komisję Europejską w komunikacie tuż po zawarciu porozumienia instytucjonalnego.
Fot. Bartosz Wawryszuk