Kto się boi krokodyla? (Wywiad z ITD)

Nie jest sekretem, że zawodowi kierowcy mają zrozumiale nieprzychylny stosunek do ITD, tak jak przeciętni kierowcy do drogówki. Czy inspektorzy często spotykają się z niechętnym czy nieprzyjemnym zachowaniem kierowców?

Nie zgodzę się z tym stwierdzeniem. Wielu kierowców i przedsiębiorców utworzenie nowej formacji, jaką jest Inspekcja Transportu Drogowego, przyjęło z dużym zadowoleniem. Jednym z naszych głównych celów oprócz dbania o bezpieczeństwo w transporcie drogowym, jest również zapewnienie uczciwej konkurencji w przewozach drogowych. Z jednej strony kierowcy powinni być zadowoleni, że nie są wykorzystywani przez nieuczciwych właścicieli firm, z drugiej rzetelnie działający przewoźnicy są świadomi, że walczymy z tzw. „szarą strefą” w transporcie. Oczywiście zdarzają się również kierowcy, którzy za wszelką cenę chcą uniknąć kontroli drogowej. Wiąże się to przeważnie z poważnymi naruszeniami, które są przez nich popełniane. Choćby przykład z ostatniego tygodnia. W województwie łódzkim, litewski kierowca widząc patrol ITD skręcił nagle w boczną drogę i zaczął uciekać. Inspektorzy pojechali za nim i po krótkim pościgu okazało się, że kierowca fałszował zapisy tachografu dot. czasu pracy. Kierowcy przestrzegają się również przez CB-radio o kontrolach ITD. Jednak co do zasady uważam, że większość kierowców postrzega naszą formację za bardzo przydatną z punktu widzenia poprawy bezpieczeństwa i funkcjonowania firm w transporcie drogowym. Co ważne, otrzymujemy również wiele skarg od samych kierowców, którzy skarżą się na warunki swojej pracy.

Proszę opisać jak wygląda kontrola ITD pojazdu ciężarowego? Na jakie pytania musi być przygotowany kierowca oraz jakie dokumenty ma obowiązek okazać inspektorom?

Na początku kontroli inspektor przedstawia się i legitymuje. Następnie kierowca jest proszony o okazanie niezbędnych dokumentów, czyli na początek prawo jazdy, dowód rejestracyjny, obowiązkowe ubezpieczenie pojazdu. W dalszej kolejności wypis z licencji lub wypis zaświadczenia o wykonywaniu przewozów na potrzeby własne, kartę opłaty drogowej, odpowiednie dokumenty związane z przewożonym ładunkiem. Dokładny wykaz dokumentów, jakie należy okazać do kontroli wymienia art. 87 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007 r. nr 125 poz. 874 ze zm.). Kierowca pojazdu lub zespołu pojazdów o dmc powyżej 3,5 tony powinien rejestrować czas pracy kierowcy, chyba, że przewóz jest z takiej rejestracji zwolniony na podstawie art. 3 lub 13 rozporządzenia (WE) nr 561/2006. Podczas kontroli drogowej kierowca musi udokumentować swoją aktywność z 28 dni poprzedzających oraz z dnia kontroli. Dni nieprowadzenia pojazdu powinny być dokumentowane za pomocą zaświadczenia o działalności. Dodatkowo każdorazowo sprawdzany jest stan techniczny pojazdu i niezbędne elementy jego wyposażenia. Kierowcy poddawani są również kontrolom na zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu. Każdorazowo inspektor spisuje protokół z kontroli, który podpisuje również kontrolowany.

Jakiego typu wykroczenia są najczęściej spotykane? Jaki największy mandat nałożono na przewoźnika?

Jeżeli chodzi o kary, to podczas jednej kontroli drogowej na przedsiębiorcę może zostać nałożona kara pieniężna w drodze decyzji administracyjnej w kwocie nie wyższej niż 15 tys. zł. Podczas kontroli w siedzibie przedsiębiorstwa wysokość kary może wynieść nawet 30 tys. zł. Kierowca natomiast może zostać na drodze ukarany mandatem w wysokości do 500 zł (przy zbiegu wykroczeń do 1 tys. zł). W 2009 roku inspektorzy transportu drogowego przeprowadzili 215 414 kontroli drogowych, z czego 107 523 dotyczyło przewoźników krajowych, zaś pozostałe 107 891 przewoźników zagranicznych. W wyniku działalności kontrolnej Inspekcji wydane zostały 35 564 decyzje administracyjne o nałożeniu kary pieniężnej. Należy jednak podkreślić systematyczny spadek, w ciągu kilku lat, liczby kontroli zakończonych nałożeniem kary w drodze decyzji administracyjnej w proporcji do liczby kontrolowanych pojazdów. Około 70% stwierdzonych naruszeń dotyczyło nieprzestrzegania przez kierowców przepisów dotyczących czasu prowadzenia pojazdów oraz obowiązkowych przerw i odpoczynków, 15% naruszeń związanych było z nieprawidłowym używaniem urządzeń rejestrujących, natomiast 10% stanowiły naruszenia związane z wymogami dotyczącymi posiadania wymaganych licencji, zaświadczeń o wykonywaniu przewozów niezarobkowych lub dokumentacji kierowców. Naruszenia związane z niewnoszeniem przez przewoźników obowiązkowych opłat za przejazd po drogach krajowych to ok. 2% z ogólnej liczby stwierdzonych naruszeń. Z liczby ok. 141 tys. naruszeń związanych z nieprzestrzeganiem przepisów w zakresie czasu pracy kierowców najczęściej spotykane jest niedozwolone skrócenie dziennego czasu odpoczynku, wydłużenie czasu jazdy bez wymaganej przerwy oraz czasu jazdy dziennej. W zakresie przestrzegania przez kierowców i przedsiębiorców przepisów dotyczących stosowania urządzeń rejestrujących bardzo często spotykane są przypadki nieprawidłowego użytkowania przyrządu kontrolnego lub nieprawidłowego posługiwania się wykresówkami, które stanowią zapisy z urządzenia rejestrującego.

Polscy kierowcy, odbywający transporty międzynarodowe i zatrzymywani przez zagraniczne organy kontroli, często nie wiedzą jak poradzić sobie w takich sytuacjach, szczególnie jeśli zostaną ukarani. Zdarza się również, że według kierowcy, nałożona za granicą kara jest niesprawiedliwa. Czy kierowca może się w takiej sytuacji zwrócić z prośba o pomoc do ITD? Co powinien zrobić i na jaka pomoc ze strony ITD może liczyć?

Główny Inspektorat Transportu Drogowego współpracuje poprzez Wydział ds. Współpracy Międzynarodowej z Europejską Kontrolą Drogową (Euro Contrôle Route (ECR)), która jest organizacją międzynarodową zrzeszającą służby kontrolne transportu drogowego państw europejskich współpracujących ściśle w celu poprawienia bezpieczeństwa drogowego, uczciwej konkurencji i warunków pracy w transporcie drogowym. W ramach prac grup roboczych ECR podejmowane są między innymi inicjatywy, które mają na celu poprawę współpracy z sektorem transportowym. Przykładem takich działań jest opracowanie wielojęzycznego leksykonu dla służb kontrolnych w celu ułatwienia podczas przeprowadzania czynności kontrolnych komunikacji pomiędzy kierowcami i funkcjonariuszami służb kontrolnych. Ponadto, w związku z zasygnalizowaniem przez przedstawicieli branży transportowej występowania praktyk nakładania przez służby kontrolne Państw Członkowskich kar niewspółmiernie wysokich do popełnionego naruszenia, organizacja ECR podjęła działania celem określenia skali problemu. Na stronie internetowej ECR (http://euro-controleroute.eu/cms/) umieszczono formularz elektroniczny (zakładka "Complaint desk ", dostępny również w języku polskim), który umożliwia kierowcom i przedsiębiorcom zgłoszenie uwag odnośnie sankcji nakładanych w wyniku kontroli oraz nieprawidłowości w przeprowadzonych przez funkcjonariuszy służb kontrolnych czynnościach kontrolnych. Należy  podkreślić, iż nie jest to jednak sposób wniesienia odwołania od decyzji nałożenia kary. Każdorazowo przedsiębiorca, który uważa, że kara została niesłusznie nałożona, powinien na początku złożyć stosowne odwołanie w danym kraju. Główny Inspektorat Transportu Drogowego oprócz podejmowania działań dotyczących ujednolicenia przepisów w zakresie transportu drogowego, wynikających ze współpracy z instytucjami i organizacjami Unii Europejskiej, jest również łącznikiem między środowiskiem przewoźników w Polsce, a właściwymi organami Państw Członkowskich egzekwującymi przestrzeganie przepisów dot. międzynarodowego transportu drogowego. Na podkreślenie zasługuje fakt, że poprzez podjęte przez GITD w 2009 roku działania wyjaśniające podstawy prawne nałożenia kar na polskich przedsiębiorców na terenie państw członkowskich ECR (Hiszpania, Węgry, Czechy), udało się rozstrzygnąć te kwestie na korzyść przedsiębiorców, co w konsekwencji doprowadziło do anulowania nałożonych kar pieniężnych.