Odsłuchaj ten artykuł
Fot. ITD
Zasady ustalania wysokości odszkodowania w transporcie międzynarodowym. Zobacz, jak reguluje je Konwencja CMR
Każdy transport obarczony jest ryzykiem wystąpienia szkody, do której może dojść z różnych przyczyn. Żadna ze stron nigdy nie chce oczywiście doprowadzić do takiego stanu rzeczy. Jeżeli jednak towar ulegnie uszkodzeniu, konieczne staje się wskazanie osoby odpowiedzialnej za to zdarzenie, a także ustalenie wysokości należnego odszkodowania. Jak określić wysokość odszkodowania według przepisów Konwencji CMR, stosowanej w zarobkowych przewozach międzynarodowych?
Ten artykuł przeczytasz w 4 minuty
Podstawę do ustalania wysokości odszkodowania na gruncie Konwencji CMR stanowi art. 23 ust. 1 i 2 oraz art. 25. Są to przepisy regulujące szczególne tryby określania wysokości należnego odszkodowania, gdy dojdzie do zaginięcia lub uszkodzenia towaru.
1. Odszkodowanie za częściowe lub całkowite zaginięcie towaru
Jeżeli na podstawie przepisów konwencji CMR to przewoźnik jest osobą zobowiązaną do wypłaty odszkodowania, w przypadku całkowitego lub częściowego zaginięcia towaru, jego wysokość ustala się według wartości towaru w miejscu i w okresie przyjęcia go do przewozu (art. 23 ust. 1).
Wartość towaru ustala się natomiast na podstawie: ceny giełdowej (1), a przy jej braku – ceny rynkowej (2). Kiedy i to nie jest możliwe – na podstawie zwykłej wartości towarów tego samego rodzaju i jakości (3) (art. 23 ust. 2). Przy ustalaniu wartości przesyłki konieczne jest zachowanie kolejności kryteriów wynikających z tego przepisu.
Odszkodowanie nie może jednak przekraczać 8,33 jednostki rozrachunkowej za 1 kilogram brakującej wagi brutto (art. 23 ust. 3).
Poza samym odszkodowaniem przewoźnik jest ponadto zobowiązany do zwrotu przewoźnego, cła oraz innych wydatków poniesionych w związku z przewozem towaru: w całości w przypadku całkowitego zaginięcia lub proporcjonalnie w przypadku częściowego zaginięcia (art. 23 ust. 4).
2. Odszkodowanie za uszkodzony towar w transporcie
Jeżeli doszło do uszkodzenia towaru, a osobą odpowiedzialną za to zdarzenie jest przewoźnik, wypłaca on uprawnionemu kwotę, o którą obniżyła się wartość towaru. Kwotę tę oblicza się według wartości towaru ustalonej zgodnie z art. 23 ust. 1, 2 i 4.
Należne odszkodowanie za uszkodzenie towaru nie może przewyższać:
– kwoty, którą należałoby zapłacić w razie zaginięcia całej przesyłki – jeżeli cała przesyłka doznała obniżenia wartości przez uszkodzenie,
– kwoty, którą należałoby zapłacić w razie zaginięcia części, która doznała obniżenia wartości – jeżeli w wyniku uszkodzenia tylko część przesyłki doznała obniżenia wartości.
Wykazanie wysokości należnego odszkodowania
W praktyce ustalenie wysokości należnego odszkodowania na gruncie Konwencji CMR wymaga od strony dochodzącej zapłaty większego zaangażowania i podejmowania licznych aktywności. Jest ona zobowiązana wykazać, że żądana przez nią wysokość odszkodowania spełnia przesłanki wskazane w powyższych artykułach Konwencji CMR.
Takie stanowisko przyjął również Sąd Apelacyjny w Łodzi – I Wydział Cywilny w wyroku z 27 października 2014 r. (sygn. I ACa 795/14). Wskazał on, że:
w zakresie ustalenia wysokości żądanego przez powoda odszkodowania, niezbędne było wykazanie przez niego spełnienia przesłanek, o jakich mowa w przytoczonych powyżej przepisach, a nie poprzestanie na nieweryfikowalnej wartości, ujętej w nocie obciążeniowej swego kontrahenta”.
Szczególny tryb ustalania wysokości odszkodowania przyjęty w Konwencji CMR oraz wynikające z niego ograniczenia zakresu obowiązku odszkodowawczego przewoźnika „służą przede wszystkim możliwości oceny ryzyka podejmowanego przez przewoźnika przy zawieraniu umowy przewozu i ochrony jego przedsiębiorstwa. Są konsekwencją traktowania przewozu jako wspólnego przedsięwzięcia z podzielonym ryzykiem pomiędzy jego uczestnikami. Pozwalają także na efektywne ubezpieczenie tych ryzyk m.in. w postaci ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przewoźnika” (wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 4 grudnia 2020 r., sygn. XIII Ga 1378/19).
