Wiele firm chce zainwestować w cyrkularny łańcuch dostaw. W logistyce efekty będą szybko widoczne

Gospodarka cyrkularna oznacza ni mniej ni więcej niż swoisty obieg zamknięty. Zdaniem specjalistów, tego rodzaju, niemal bezodpadowa działalność, będzie w stanie uwolnić w ciągu najbliższych lat wielomiliardowy kapitał. Według analityków Gartnera 70 proc. managerów planuje zainwestować właśnie w “circular supply chain” i będą to inwestycje dokonane w całkiem nieodległej perspektywie, bowiem w ciągu najbliższych 18 miesięcy. Logistyka jest jedną z branż, w której inwestycje tego rodzaju będą następować najszybciej. 

Gartner przewiduje, że gospodarki o obiegu zamkniętym, oparte na bezodpadowych operacjach i recyklingu lub ponownym wykorzystaniu zużytych produktów, mogą zastąpić tradycyjne gospodarki liniowe w ciągu dekady.

Presja na minimalizowanie ilości odpadów rośnie. Gospodarka o obiegu zamkniętym, a zatem model który koncentruje się na ponownym wykorzystaniu materiałów czy produktów, to niejako odpowiedź na te oczekiwania.

– Organizacje są pod presją ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów. Łańcuch dostaw będzie odgrywał kluczową rolę w tym procesie – powiedział Steven Steutermann, wiceprezes ds. praktyki łańcucha dostaw w Gartnerze.

Na razie sytuacja nie wygląda optymistycznie, a logistyka zwrotna traktowana była przez lata dość marginalnie. Analitycy przywołują wyniki badań, z których wynika, że zaledwie niewiele ponad jedna czwarta respondentów korzysta z technologii w celu poprawy logistyki zwrotnej. To o wiele mniej niż np. w przypadku inwestycji w technologie optymalizujące dostawy (46 proc.), czy ułatwiające planowanie (43 proc.). Zdaniem Sarah Watt, dyrektor ds. praktyki łańcucha dostaw w Gartnerze, swoistym pocieszeniem może być to, że 35 proc. respondentów zgadza się, że wykorzystanie cyfrowych narzędzi i strategii będzie kluczem do stworzenia gospodarki o obiegu zamkniętym. To dobry prognostyk.

Cyrkularny łańcuch dostaw pomaga odzyskać wartościowe materiały

Hasło gospodarka cyrkularna ma różne oblicza. Czasem chodzi o zwrot wykorzystanych produktów, innym razem o recykling. Elementem zamkniętego obiegu w logistyce jest też sprawny obieg palet wielokrotnego użytku.

Nie zawsze zdajemy sobie sprawę z wartości konsumenckich np. odpadów elektronicznych. Nawet jeśli sprzętu nie da się naprawić, może mieć on sporą wartość, ze względu na części zapasowe i materiały, jakie zawiera. W centrach logistyki zwrotnej Geodis produkty po zakończeniu cyklu życia są rozbierane, by ich części wymienne mogły zostać ponownie wykorzystane w procesie produkcji lub napraw. Niektóre materiały (np. złoto, aluminium, miedź itp.) mogą zostać sprzedane na rynkach specjalistycznych. Proces ten doczekał się nawet specjalnej nazwy. “Górnictwo miejskie” to nic innego, jak uzyskiwanie pierwiastków z odpadów, zużytych produktów i budynków.

Przeprowadzamy także naprawy, zmniejszając ilość produktów o niewielkich problemach, które przeszłyby do etapu recyklingu/odpadów, tym samym wydłużając ich okres życia. Po odzyskaniu i naprawie urządzenia oraz zainstalowaniu oprogramowania przeprowadzamy ponowny marketing. Określamy cenę produktu w oparciu o analizę danych, a następnie wystawiamy go na sprzedaż” – tłumaczą w Geodis. 

O ile przedmiotem zainteresowania Geodis jest sprzęt elektroniczny i pozyskanie z niego materiałów i części (na wysypisko trafia jedynie 1 proc. takich urządzeń), o tyle w przypadku Boscha mowa głównie o profesjonalnej regeneracji części samochodowych. Od lat rozwijany jest program Bosch eXchange (BX), polegający na fabrycznej regeneracji takich części jak: alternatory, rozruszniki, podzespoły pomp wtryskowych (również wtryskiwacze common-rail), zaciski hamulcowe itp. Dzięki temu mocno wyeksploatowane już części otrzymują “drugie życie”. 

Udział elementów regenerowanych w rynku części zamiennych rośnie na całym świecie (w krajach europejskich wynosi od kilkunastu do niemal 30 proc.). O ile regeneracja pojedynczych elementów bywa nieopłacalna, o tyle na masową skalę to dobry interes. W zależności od rodzaju części, wkład surowca podczas regeneracji jest czasem ponad dwukrotnie mniejszy niż w przypadku wytworzenia identycznego produktu, ale od podstaw. Po to aby system mógł funkcjonować trzeba było stworzyć coś na kształt  “zwrotnego łańcucha dostaw”. Nawiązano współpracę z serwisami, od których odbierane są zużyte części zamienne (podczas zakupu nowych części firma otrzymuje rabat, jeśli odda sprzedawcy części zużyte). Trafiają z powrotem do producenta, gdzie są odnawiane.

Paletowe kalkulacje

Kluczowym nośnikiem stosowanym w transporcie i logistyce są od lat palety. Usługi wynajmu palet umożliwiają przedsiębiorcom usprawnienie zarządzania, pomagając zwiększyć efektywność w całym łańcuchu dostaw, przy jednoczesnym ograniczeniu szkodliwego wpływu na środowisko. CHEP specjalizuje się w usługach wynajmu palet i kontenerów (ang. pooling). System ma pomóc w obrocie zamkniętym palet (odzyskiwanie, ponowne wykorzystanie i recykling).

Przygotowano nawet specjalne narzędzie pozwalające obliczyć korzyści. Power of Pooling to kalkulator pozwalający obliczyć jak wydajne, bezpieczne i zrównoważone są takie rozwiązania, pomagając zidentyfikować potencjalne oszczędności kosztów i ochrony środowiska. Wystarczy kliknąć w określone ikony lub przeciągnąć suwaki, aby odpowiedzieć na zadawane pytania. Zasada jest prosta, trzeba wybrać rodzaj palet (np. 1200 x 1000 mm; 800 x 600 mm; 1200 x 800 mm), określić ile ruchów palet wychodzących dany użytkownik wykonuje każdego roku, jakie palety stosuje (wymieniane czy jednorazowe). Korzystając z serii siedmiu pytań i metodologii oceny cyklu życia, możemy oszacować roczne wydatki i dowiedzieć się o potencjalnych oszczędnościach węgla (CO2), drewna (m. sześc.) i odpadów (do składowania). Odpowiedzi pozwalają na dokonanie stosownych obliczeń.

Koszty logistyki wpływają na cenę produktu

Na to, że gospodarka cyrkularna w dużej mierze opiera się na logistyce już kilka lat temu zwracali uwagę specjaliści z firmy AsstrA. Ich zdaniem dostawcy logistyki w gospodarce o obiegu zamkniętym i ich partnerzy w łańcuchu dostaw powinni stworzyć możliwości dla wymiany informacji i wprowadzić nowe usługi transportowe, które dostosują infrastrukturę do potrzeb gospodarki cyrkularnej. 

W gospodarce o obiegu zamkniętym materiały stale krążą w wielu różnych łańcuchach dostaw i nie zamieniają się w odpady. Największymi wyzwaniami logistycznymi w gospodarce cyrkularnej są: słaba przewidywalność przepływu materiałów, ich niska wartość finansowa i różnorodne właściwości. 

Viacheslav Tureiko, dyrektor rozwoju biznesu w AsstrA-Associated Traffic tłumaczył, że w procesach biznesowych gospodarki cyrkularnej koszty logistyczne stanowią najważniejszy czynnik podczas szacowania konkurencyjnej ceny produktu. Z tego powodu firmy produkcyjne wykorzystujące tanie materiały przywiązują dużą wagę do kosztów transportu i zazwyczaj rozwijają własne systemy logistyczne.

Fot. Bartosz Wawryszuk