Na pewno wielu z nas, jeśli nie wszyscy, słyszało o logistyce oraz o związanych z nią nierozerwalnie transporcie i spedycji. Transport oraz spedycja są pojęciami znanymi, przynajmniej potocznie, bo któż z nas nie przemieszczał się z punktu A do punktu B (transport) lub nie organizował wyjazdu swoich bliskich, czyli planował datę wyjazdu, trasę, kupował bilety itd. (taka ala „spedycja”). Nie oznacza to jednak, że sprawne, prawidłowe oraz opłacalne zrealizowanie tych działań jest proste do wykonania. Ilu z nas wielokrotnie – pomimo planowania wyjazdu i doboru trasy – nie dojechało na miejsce w pierwotnie wyznaczonym czasie? Ilu z nas zdarzyła się sytuacja, że np. nie było w pociągu wagonu o takim numerze, na który mamy zakupiony bilet (pomyłka w oznaczeniu wagonu czy może błąd w naszej dokumentacji w postaci biletu?). Zdarzyło się to nie raz, prawda? I w tym miejscu pojawia się wspomniana na początku logistyka oraz jej rola przy tych procesach.
Logistyka, jest to nauka, która nie jest paradoksalnie tak łatwa do zdefiniowania jakby się mogło początkowo wydawać. Różni autorzy i przedstawiciele poszczególnych dziedzin nauki (m.in. inżynierowie, ekonomiści) cały czas dyskutują na temat definicji, roli oraz istoty logistyki. Więc czym ta logistyka jest? Większość osób kojarzy logistykę z magazynami oraz pracą w magazynie. Oczywiście jest to prawda. Magazyny oraz zachodzące w nich procesy magazynowe (czyli wszystkie czynności od momentu przyjęcia dobra[1] do momentu jego wydania) stanowią istotny element logistyki, ale czy jedyny? Otóż nie! Logistyka jest interdyscyplinarnym obszarem nauki o bardzo szerokim znaczeniu i ogromnym zasięgu oddziaływania na nasze życie. Tak naprawdę Logistyka wspomaga wszystkie aspekty naszego funkcjonowania o czym w ostatnim czasie wszyscy mogliśmy się bardzo mocno przekonać.
Mówiąc potocznie o logistyce czy też o działaniu logistycznym mamy na myśli wszystkie podejmowanie aktywności i decyzje, których celem jest uzyskanie tzw. 9W, czyli sytuacji, w której dany produkt lub usługa znajduje się we właściwym miejscu, o właściwym czasie (nie za wcześnie, nie za późno), we właściwej ilości, o właściwej jakości, we właściwej cenie, z poniesionym właściwym kosztem, dostarczona właściwym sposobem i przez właściwego dostawcę właściwemu klientowi. Jak widać spełnienie wszystkich tych elementów nie jest tak łatwe jak mogłoby się początkowo wydawać. Logistyka jest nieustannym procesem prób osiągnięcia wspomnianych parametrów przy każdym z realizowanych procesów logistycznych.
W dużym skrócie można te działania oraz znaczenie logistyki przyrównać do sytuacji ze zdrowiem. Ma ona podobnie jak zdrowie wpływ na nasze życie i działania, ale bardzo często, dopóki nie pojawią się jakieś zakłócenia (w przypadku zdrowia – jego utrata w wyniku choroby, wypadku itd.) „nie widzimy” jej pozytywnego wpływu na otaczającą nas rzeczywistość, po prostu jest. Przez wiele lat światowe społeczeństwo uważało, że procesy produkcji i dystrybucji dóbr (a to też przecież jest logistyka) są już tak dopracowane do perfekcji, że nie trzeba się o nie martwić. Jednak pandemia pokazała , że sytuacja jest zupełnie inna niż się wydawało.
Logistyka i działania logistyczne to bardzo złożony i skomplikowany system współzależności podmiotów, ludzi i procesów wymagająca ogromnej wiedzy, doświadczenia, intuicji, umiejętności podejmowania decyzji w zmieniającym się otoczeniu, oraz odporności na stres. Przykłady z ostatniego okresu dotyczące tego jak otoczenie wpływa na gospodarkę i nasze życie, oraz na odwrót – jak gospodarka i nasze życie wpływa na otoczenie – można by mnożyć. Opisując w bardzo dużym skrócie (choć zagadnienie jest bardzo złożone i ciekawe) sytuacja związana z zmniejszeniem czy też wstrzymaniem produkcji nawet pojedynczych podzespołów produktów finalnych, spowodowała zaburzenia w produkcji tychże wyrobów, które potrafią trwać nawet przez wiele miesięcy (przykładowo problemy z dostępnością podzespołów dla branży automotive, co uniemożliwiło produkcję zaplanowanej wcześniej liczby pojazdów, problemy z dostępnością kart graficznych typu RTX pomimo ogromnego popytu na te produkty).
Kolejnym przykładem zaburzenia, pokazującym swego rodzaju efekt domina w logistyce i łańcuchach dostaw jest powstałe wąskie gardło w globalnych transportach z wykorzystaniem kontenerów – problemem okazał się nie tylko brak wystarczającej liczby kontenerów ogółem z uwagi na zmniejszoną produkcję, ale również fakt, że kontenery z uwagi na zmniejszenie popytu na pewne produkty, wstrzymanie dostaw w pewnym okresie itd. znalazły się można by powiedzieć w niewłaściwym miejscu i czasie (część z nich zapełniona towarami nie może zostać wykorzystana aby przetransportować inne towary, a część z nich – pusta – nie może zostać wykorzystana ponieważ znajdują się daleko do miejsca załadunku, a transport pustych kontenerów powoduje wzrost kosztu produktu czy też usługi co natomiast powoduje jej mniejszą atrakcyjność dla klienta co zmniejsza popyt itd. itd., niestety tworzy się błędne koło). Rozwiązanie tej sytuacji wymaga wykorzystania metod i narzędzi logistycznych, a złożoność decyzji oraz jej skutków powoduje, że jest to zagadnieniem z jednej strony bardzo trudnym do zrealizowania a z drugiej bardzo ciekawy i pasjonującym.
Kolejnym ciekawym aspektem związanym z logistyką jest zmiana przyzwyczajeń konsumenckich wymuszonych przez ogólnoświatową pandemię. Konieczność zachowania dystansu społecznego, lock-downy w poszczególnych krajach, spowodowały m.in. ogólnoświatowy wzrost zapotrzebowania na usługi sprzedaży elektronicznej (e-commerce). To natomiast wymagało od branży magazynowej oraz KEP (Rynek kurierów, przesyłek ekspresowych i paczek – który to głównie obsługuje transport dla rynku e-commerce) bardzo szybkiego dostosowania się do zwiększonych wolumenów przesyłanych i obsługiwanych dóbr przy zapewnieniu tej samej jakości, oraz ceny za usługi. Przemodelowanie realizowanych działań, podjęcie decyzji czy jesteśmy w stanie zrealizować to posiadanymi dotychczas zasobami (zarówno osobowymi jak i infrastrukturą w postaci chociażby magazynów, ich powierzchni i wyposażenia) stanowi kolejny przykład złożoności, ale zarazem istotności podejmowanych decyzji.
Następny przykład – konieczność zachowania dystansu społecznego wpłynęła nie tylko na nasze codzienne życie, ale również na wspomniane procesy realizowane w magazynach, czy procesy produkcji w zakładach wytwórczych. W niektórych przypadkach zaistniała konieczność przemodelowania rozstawienia stanowisk roboczych (tam, gdzie była taka możliwość), a w innych wyłączenie niektórych z nich (jeżeli było to możliwe bez „znacznej” szkody dla realizowanego procesu) lub zapewnienie odpowiednich środków dezynfekcji oraz ochrony osobistej dla operatorów. Takie modyfikacje i zmiany mogą mieć ogromny wpływ na chociażby wydajność realizowanych procesów, to natomiast na dostępność produktów a to natomiast, itd. … i znowu widzimy bardzo spójny łańcuch zależności logistycznych poszczególnych procesów.
Jak już wspominałem, logistyka, to bardzo złożony proces mający bardzo mocny wpływ na naszą rzeczywistość. Podejmowane działania i decyzje, aby były skuteczne i efektywne (a nie tylko efektowne) muszą być podparte fachową wiedzą oraz umiejętnościami, które pozwolą szybko i skutecznie reagować na bardzo dynamicznie zmieniające się otoczenie, tak aby cały czas być jak najbliżej wymienionych wcześniej 9W. Aby uzyskać potrzebną wiedzę i umiejętności czy też rozwinąć je o najnowsze rozwiązania musimy cały czas dbać nie tylko o rozwój infrastruktury, ale również o rozwój własnych kompetencji i wiedzy (chociażby, żeby wiedzieć co i jak z najnowszych rozwiązań i osiągnięć nauki można zastosować i jaki da nam to efekt końcowy).
W tak dynamicznie zmieniającym się otoczeniu, warto zastanowić się nad rozszerzeniem swoich kompetencji by lepiej dostosować się do rynku pracy. Logistycy to obecnie jedni z najbardziej poszukiwanych specjalistów. Warto zatem zapisać się na studia inżynierskie na kierunku logistyka, które obecnie – dzięki osiągnięciom najnowszej techniki – jesteśmy w stanie realizować na bardzo efektywnym poziomie również w sposób zdalny pomimo bardzo często dużej odległości pomiędzy prowadzącym a uczestnikiem zajęć. Kto wie, może taka forma, pozwalająca nam uczestniczyć w zajęciach a przy okazji niwelująca odległość, stratę czasu związaną z dojazdami itd. zostanie z nami na dłużej? Czas pokaże, ale już teraz wiadomo bardzo dobrze jedną rzecz: szeroko pojęta logistyka jest obecnie koniecznym elementem każdego realizowanego procesu i jej rola z biegiem czasu będzie rosła, co oznacza potrzebę wykształconych kadr, a przy okazji jest to bardzo ciekawy i pasjonujący sposób na życie, więc może warto chwilkę się zastanowić nad kwestią: czemu nie zostać … logistykiem?
Trwa rekrutacja na studia z zakresu logistyki i transportu w Akademii WSB
Zajęcia już w marcu 2021 r.
Autorem tekstu jest dr inż. Paweł Sobczak
Pracownik naukowo-dydaktyczny Akademii WSB
[1] Dobro – wszelkie środki mające zdolność zaspokojenia potrzeb człowieka, oczywiście w magazynach realizowane są procesy na dobrach materialnych