13 października br. opublikowana została dyrektywa delegowana (UE) 2025/1801 w sprawie ujednoliconych procedur kontroli drogowego transportu towarów niebezpiecznych. Aktualizuje ona załączniki I i II do dyrektywy (UE) 2022/1999, dostosowując przepisy do najnowszych zmian technicznych w systemie ADR oraz do rekomendacji Komitetu ONZ ds. transportu towarów niebezpiecznych.
Komisja Europejska podkreśla, że celem zmian jest zwiększenie spójności i przejrzystości kontroli w całej Unii oraz poprawa bezpieczeństwa transportu niebezpiecznych ładunków.
Najważniejszą zmianą operacyjną jest wprowadzenie nowej listy kontrolnej, obowiązkowej dla wszystkich służb kontrolnych państw członkowskich. Dokument precyzuje kryteria oceny zgodności pojazdów, cystern i kontenerów ADR, a także wymogi dotyczące dokumentacji przewozowej, certyfikatów homologacji oraz wyposażenia bezpieczeństwa. Każdy punkt listy odnosi się do konkretnego przepisu ADR, co ma zagwarantować jednolite stosowanie przepisów na terenie całej Unii.
Trzy poziomy ryzyka naruszeń
Dyrektywa wprowadza nową klasyfikację kategorii ryzyka dla wykroczeń związanych z przewozem towarów niebezpiecznych:
- Kategoria I – ryzyko wysokie: obejmuje przypadki wymagające natychmiastowego zatrzymania pojazdu, takie jak wycieki substancji niebezpiecznych, brak dokumentacji lub brak certyfikatu ADR kierowcy. Zalicza się tu również zdarzenia grożące śmiercią, poważnymi obrażeniami lub znacznymi szkodami dla środowiska.
- Kategoria II – ryzyko średnie: dotyczy naruszeń wymagających natychmiastowej korekty, np. niesprawnych gaśnic czy błędnych oznakowań, a także zdarzeń stwarzających ryzyko obrażeń lub szkód środowiskowych.
- Kategoria III – ryzyko niskie: odnosi się do uchybień formalnych lub drobnych błędów, które mogą zostać poprawione później, bez istotnego wpływu na bezpieczeństwo.
Odpowiedzialność w całym łańcuchu logistycznym
Nowe przepisy wzmacniają identyfikowalność i odpowiedzialność uczestników transportu.
Dyrektywa wymienia wprost obowiązki nadawców, przewoźników, odbiorców, załadowców, pakujących, napełniających, operatorów cystern oraz rozładowujących.
Każdy z tych podmiotów ma obowiązek sprawdzić zgodność działań z przepisami ADR, co ma ograniczyć niejasności interpretacyjne i jednoznacznie określić odpowiedzialność w przypadku naruszeń.
Dokumenty obowiązkowe i wersje cyfrowe
Zgodnie z nowymi zasadami wszystkie wymagane dokumenty ADR – w tym certyfikaty szkoleniowe, dopuszczenia pojazdów oraz instrukcje pisemne – muszą znajdować się w kabinie kierowcy i być dostępne podczas kontroli.
Dopuszcza się dokumentację elektroniczną, ale wyłącznie pod warunkiem zapewnienia natychmiastowego i wiarygodnego dostępu. Brak dokumentów lub ich nieprawidłowość może skutkować zatrzymaniem pojazdu oraz nałożeniem sankcji administracyjnych lub karnych.
Wyzwania dla branży transportowej
Nowe przepisy oznaczają dla przewoźników i operatorów logistycznych konieczność aktualizacji procedur wewnętrznych, szkoleń i dokumentacji.
Firmy muszą sprawdzić, czy transportowane przez nie materiały mieszczą się w nowych kategoriach ryzyka, oraz upewnić się, że kierowcy posiadają aktualne certyfikaty ADR.
Wymagana będzie także ponowna weryfikacja obowiązku powołania doradcy ADR, w świetle nowych progów i wyjątków.
Powiązanie z ADR 2025
Dyrektywa 2025/1801 odwołuje się również do zmian w ADR 2025, obejmujących nowe numery ONZ, zmienione progi zagrożeń dla wybranych materiałów – w tym baterii litowych, związków ołowiu i odpadów metalicznych – oraz zaktualizowane tabele zgodności, opracowane zgodnie z wytycznymi UNECE.
Zgodnie z publikacją w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, dyrektywa wejdzie w życie 2 listopada 2025 roku, a państwa członkowskie mają czas do 23 czerwca 2026 roku na wdrożenie jej przepisów. Nowe procedury staną się obowiązujące od 24 czerwca 2026 roku.
