Zmiany te mają poprawić bezpieczeństwo na drogach i wyrównać warunki konkurencji w transporcie drogowym. Jednocześnie jednak oznaczają one dla wielu firm konieczność gruntownej reorganizacji działalności. Eksperci nie mają wątpliwości – bez odpowiedniego przygotowania technologicznego, administracyjnego i szkoleniowego część przewoźników może nie udźwignąć nowych wymagań. Co czeka firmy, których floty opierają się na busach?
Tachografy w busach to duże przedsięwzięcie
Od 1 lipca 2026 r. przedsiębiorcy z sektora transportu lekkiego, którzy chcą nadal wykonywać międzynarodowe przewozy towarów, będą musieli spełniać identyczne przepisy z zakresu czasu pracy i stosowania urządzeń kontrolnych, jak firmy dysponujące flotami ciężarówek. Nowe regulacje wynikają z unijnego rozporządzenia 561/2006 i są elementem Pakietu Mobilności, który stopniowo wdrażany jest w Unii Europejskiej od 2020 r.
Niewielu przewoźników ma świadomość wielkości czekającego ich przedsięwzięcia. Zakup i montaż nowej generacji tachografów to zaledwie jedna z kilku czynności, których trzeba dokonać do końca czerwca 2026 r. Firmy będą musiały wyrobić karty kierowców, przeszkolić personel z zakresu obsługi urządzeń rejestrujących i czasu pracy oraz dostosować procedury wewnętrzne. Wyposażenie się w oprogramowanie do odczytu danych lub zlecenie rozliczania zewnętrznej firmie pomoże przedsiębiorcom transportowym w spełnieniu nowych wymogów prawnych. Przepisy te stanowią więc duże wyzwanie finansowe i logistyczne dla branży przewozów lekkich, szczególnie dla mniejszych firm, wykorzystujących tylko lub głównie busy – wyjaśnia Mateusz Włoch, ekspert ds. analiz i szkoleń z Grupy Eurowag.
Jedynym dopuszczalnym urządzeniem rejestrującym będzie tachograf inteligentny drugiej generacji (G2V2) – najnowszy, homologowany model cyfrowy, który od dwóch lat jest obligatoryjnie montowany w nowych ciężarówkach. Brak montażu urządzenia w terminie lub instalacja starszego typu tachografu w busie będzie oznaczać niespełnienie wymogów prawnych. W Polsce grozi za to kara w wysokości 12 tys. złotych.
Nie każdy bus z tachografem. Jakie pojazdy obejmą nowe przepisy?
Obowiązek instalacji tachografu G2V2 obejmie pojazdy o dmc 2,5–3,5 tony wykonujące międzynarodowy transport drogowy na terenie Unii Europejskiej, Szwajcarii oraz państw EOG. Przepisy będą dotyczyć zarówno nowych pojazdów, jak i już zarejestrowanych, o ile są wykorzystywane w przewozach zagranicznych.
Busy o dmc do 3,5 tony realizujące wyłącznie przewozy krajowe nie zostaną objęte obowiązkiem montażu tachografów. Przewidziano również wyjątek dla busów wykonujących międzynarodowy transport na potrzeby własne kierowcy lub przedsiębiorstwa, pod warunkiem że prowadzenie pojazdu nie stanowi głównego zajęcia kierowcy. Z obowiązku stosowania urządzeń rejestrujących – także w transporcie międzynarodowym – zwolnione są ponadto busy przeznaczone do przewozu osób do 9 miejsc łącznie z kierowcą.
Szacuje się, że w Polsce obowiązek montażu tachografów obejmie niemal 40 tys. pojazdów dostawczych o dmc 2,5–3,5 tony. Zakup jednego inteligentnego tachografu drugiej generacji to koszt rzędu 1 tys. euro (ponad 4 tys. złotych) bez montażu. Przy dużych flotach może być to spore obciążenie finansowe. Co więcej, większość jeżdżących po europejskich drogach busów nie jest fabrycznie przystosowana do instalacji takiego urządzenia. Część przedsiębiorstw może zatem zrezygnować z funkcjonowania w dotychczasowy sposób i na przykład zdecydować się na zamianę lekkich busów na ciężarówki, a nawet zaprzestać międzynarodowych przewozów i ograniczyć się tylko do krajowej działalności. Dużo tutaj zależy od tego, czy obecnie wykonywane przewozy będą dalej opłacalne – szczególnie w związku z podleganiem pod restrykcyjne zasady dotyczące m.in. czasu pracy – dodaje Mateusz Włoch z Grupy Eurowag.
Konsekwencje montażu tachografu w busach
Instalacja tachografu oznacza dla firm z sektora transportu lekkiego zupełnie nowe obowiązki. Przedsiębiorstwa będą musiały wyrobić kartę przedsiębiorstwa, a kierowcy busów – karty kierowcy. Karta kierowcy służy do rejestrowania czasu jazdy, pracy i odpoczynku, natomiast karta przedsiębiorstwa umożliwia blokowanie tachografu i odczyt danych z urządzenia.
Aby uzyskać karty, niezbędne jest złożenie wniosków do Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych z odpowiednim wyprzedzeniem, tak aby zdążyć przed 1 lipca 2026 r.
Zmiany wymagają również przygotowania personelu. Szczególnie dotyczy to kierowców busów, których po raz pierwszy obejmą zasady czasu jazdy i odpoczynku analogiczne do tych obowiązujących kierowców ciężarówek. Wielu z nich nigdy wcześniej nie korzystało z tachografów.
Aby uniknąć kosztownych błędów i naruszeń firma przewozowa powinna zadbać o edukację całego personelu odpowiedzialnego za transport: od kadry zarządzającej, przez kierowców busów, po spedytorów i dysponentów oraz pracowników biurowych. Pracownicy muszą nauczyć się efektywnego planowania tras, zgodnego z obowiązującymi przepisami o czasie jazdy i odpoczynków. Należy przestrzegać obowiązujących limitów oraz trafnie odczytywać i interpretować dane pobrane z urządzeń rejestrujących, co może okazać się dużym wyzwaniem dla całego przedsiębiorstwa. Warto zatem o zmianach pomyśleć już teraz, w szczególności, że oprócz dotkliwych sankcji finansowych za brak tachografu, inspektorzy mogą unieruchomić pojazd za granicą i skierować go do warsztatu w celu zamontowania urządzenia na koszt przewoźnika – podkreśla Mateusz Włoch.
Jak przygotować firmę na zmiany?
Firmy planujące dalsze wykorzystywanie busów w przewozach międzynarodowych powinny jak najszybciej rozpocząć proces dostosowawczy. Pierwszym krokiem powinna być analiza floty i ustalenie liczby pojazdów wymagających montażu tachografów G2V2. Następnie warto z wyprzedzeniem zarezerwować terminy instalacji w autoryzowanych serwisach – po nowym roku ceny mogą wzrosnąć, a dostępność terminów się pogorszyć.
Równolegle należy złożyć wnioski o karty kierowców i kartę przedsiębiorstwa, zaplanować szkolenia dla pracowników oraz zaktualizować procedury wewnętrzne. Kluczowe znaczenie może mieć także wybór narzędzi do odczytu i analizy danych z tachografów oraz do planowania transportu.
