Wiek XIX i początek XX wieku należały do kolei. Od jej wynalezienia w 1825 roku przewozy pasażerskie w Wielkiej Brytanii nieustannie rosły, przekraczając 1,5 mld osób przed pierwszą wojną światową. Stale rosnący popyt na usługi zachęcał inwestorów do budowy nowych linii. Tylko w okresie od 1836 do 1847 roku Parlament zezwolił na wybudowanie 8 tys. mil kolejowych szlaków, wartych 200 mln funtów. Suma odpowiadała ówczesnemu brytyjskiemu PKB!
Brytyjskie kolejowe spółki słynęły z bogactwa
Założona w 1835 roku Great Western Railway zaczęła wozić pierwszych pasażerów między Londynem i Bristolem 5 lat później i w 1850 jej przychody z przewozu blisko 2,5 miliona pasażerów sięgały 630 tys. funtów (ponad 60 mln funtów na dzisiejsze pieniądze). Z przewozu ładunków przychody przekroczyły 200 tys. funtów (blisko 20 mln na walutę z 2015 roku).
Po zbudowaniu torów do walijskich kopalni węgla, przewożony tonaż w 1875 roku na dwóch tys. mil torów wzrósł 50-krotnie, przychody przekroczyły 3 mln funtów, a dochody z biletów sprzedanych 36 milionom pasażerów sięgnęły 2,5 mln funtów.
Ponieważ koleje nie miały konkurencji, były zyskownymi przedsiębiorstwami. Budowały nie tylko wspaniałe dworce przypominające pałace, ale najdłuższe w kraju mosty, wiadukty i tunele. Prawdopodobnie najsłynniejszym obiektem wybudowanym przez koleje jest most przez zatokę Forth w Szkocji (na zdjęciu). Konstrukcja ma 2,5 km długości i sięga 110 m ponad lustro wody. Spółki kolejowe budowały nawet własne statki, oferując połączenie kolejowe przez Atlantyk lub na drugą stronę Kanału La Manche.
Rozwój przemysłu dzięki kolejom
Dzięki kolejom rozwinął się najpierw w Wielkiej Brytanii, a następnie na kontynencie i w USA przemysł ciężki, którego europejskie centrum przesuwało się z Wielkiej Brytanii na kontynent, przede wszystkim do Niemiec. W latach 1892-1896 francuskie koleje rocznie przewoziły ok. 110 mln ton, niemieckie 270 mln ton rocznie, przy dynamice wzrostu sięgającej 10 proc., blisko dwukrotnie wyższej od francuskiej. Równie szybko rozwijały się koleje m.in. w USA i Rosji. W 1900 roku światowa sieć kolejowa miała długość 800 tys. km i w następnych czterech latach wydłużała się o 16 tys. km rocznie. W 1914 roku tylko brytyjskie towarzystwa kolejowe zatrudniały łącznie 600 tys. osób!
A już za tydzień w kolejnym odcinku historii transportu o… parowych ciężarówkach
Zobacz poprzednie odcinki:
Historia transportu część 1
Historia transportu część 2
Historia transportu część 3
Historia transportu część 4
Fot: (ForthBridge) wikipedia.org