Zatrudnianie cudzoziemców z UE i spoza UE – jakie zasady obowiązują w transporcie?

To, jak skomplikowane one będą, zależy głównie od tego, czy chce on przyjąć do pracy obcokrajowca z innego państwa należącego do UE, czy też z tak zwanego kraju trzeciego. W każdym z tych przypadków obowiązują odmienne zasady. Nie wolno oczywiście zapominać o dodatkowych wymaganiach, przewidzianych ściśle dla kierowców zawodowych, takich jak obowiązek posiadania prawa jazdy określonej kategorii, czy zaświadczenia o przebytych badaniach lekarskich i psychologicznych.

Zatrudnianie obywateli UE na stanowisku kierowcy zawodowego

Zatrudnianie cudzoziemców z innych państw należących do UE i EOG, jak również obywateli Szwajcarii, nie jest obwarowane żadnymi szczególnymi, odrębnymi procedurami. Oznacza to tym samym, że ta grupa obcokrajowców może zostać zatrudniona w Polsce bez konieczności uzyskiwania zezwolenia na pracę, wizy, karty pobytu, czy innego rodzaju dokumentów. W tym przypadku stosuje się takie same zasady, jak przy zatrudnianiu obywateli z Polski. Wynika to z faktu przyznania obywatelom UE określonych swobód, unormowanych w TUE i TFUE. Jedną z nich jest swobodny przepływ pracowników, na który składa się w szczególności możliwość ubiegania się o rzeczywiście oferowane miejsca pracy, swobodnego przemieszczania się w tym celu po całym terytorium wybranego państwa członkowskiego oraz przebywania na nim w celu podjęcia pracy, zgodnie z wewnętrznymi przepisami tego kraju.

Obywatel UE, który przebywa w Polsce dłużej niż 3 miesiące, powinien pamiętać jednak o tym, aby zarejestrować tu swój pobyt. Jeżeli członek jego rodziny nie posiada obywatelstwa UE, ma natomiast w takiej sytuacji obowiązek uzyskania karty pobytowej. Wniosek o zarejestrowanie pobytu należy złożyć osobiście, nie później niż w następnym dniu po upływie 3 miesięcy od dnia wjazdu na terytorium Polski, do wojewody właściwego ze względu na miejsce pobytu.

Zatrudnianie obywateli z państw trzecich na stanowisku kierowcy zawodowego

Sprawa wygląda zupełnie inaczej, jeżeli na stanowisku kierowcy zawodowego zatrudniony ma zostać cudzoziemiec spoza UE. W takiej sytuacji przepisy wymagają, z pewnymi wyjątkami, nie tylko określonego rodzaju zezwolenia na pracę, ale i odpowiednich dokumentów pobytowych, które poświadczą legalność pobytu obcokrajowca w Polsce, takich jak wiza (z wyjątkiem turystycznej), czy zezwolenie na pobyt czasowy.

Chcąc zatrudnić w swojej firmie transportowej obywatela z kraju trzeciego, czyli nienależącego do UE, pracodawca może skorzystać z następujących rozwiązań:

• zezwolenia na pracę,
• zezwolenia jednolitego (zezwolenia na pobyt czasowy i pracę),
• oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi,
• *powiadomienia (wyjątkowa procedura dotycząca wyłącznie obywateli Ukrainy, regulowana na mocy specustawy).

Zezwolenie na pracę dla cudzoziemca

Podstawowym dokumentem uprawniającym cudzoziemca spoza UE do wykonywania pracy w Polsce jest zezwolenie na pracę. W naszym kraju funkcjonuje kilka rodzajów tego zezwolenia, które zostały wyszczególnione w art. 88 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Za standardowe, najpopularniejsze uznaje się zezwolenie na pracę typu A, które jest wymagane, jeżeli cudzoziemiec wykonuje pracę na terytorium Polski na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się w tym kraju. Należy jednak pamiętać, że nie w każdym przypadku cudzoziemiec spoza UE musi legitymować się tego rodzaju dokumentem.

Zezwolenie na pracę, jak wskazuje sama nazwa, uprawnia jedynie do wykonywania pracy na terytorium naszego państwa (nie legalizuje pobytu obcokrajowca), w konkretnym przedsiębiorstwie. O tego rodzaju dokument wnioskuje jednak nie cudzoziemiec, a zamierzający zatrudnić go pracodawca. Zmiana pracy i przejście cudzoziemca do innej firmy będzie wiązało się więc z koniecznością uzyskania nowego zezwolenia. Organem uprawnionym do jego wydania jest wojewoda. Zezwolenie na pracę wydaje się na czas określony, nie dłuższy niż 3 lata, z opcją przedłużenia. Uzyskanie zezwolenia na pracę typu A musi ponadto zostać połączone ze spełnieniem przez pracodawcę określonych wymogów, takich jak zagwarantowanie pracownikowi wynagrodzenia w wysokości nie niższej niż wynagrodzenie pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku.

Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę dla cudzoziemca

Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, nazywane również zezwoleniem jednolitym, w odróżnieniu od klasycznego zezwolenia na pracę, legalizuje również pobyt cudzoziemca w Polsce. W tym przypadku z wnioskiem występuje w dodatku nie pracodawca, a sam obcokrajowiec. Główną zaletą tego rodzaju dokumentu jest to, że jego uzyskanie odbywa się w ramach jednego postępowania administracyjnego. Jest więc mniej czasochłonne.

To, jakie zasady obowiązują przy udzielaniu zezwolenia jednolitego, reguluje ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach. Uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę wymaga łącznego spełnienia określonych warunków, o których mowa w art. 114 ust. 1 tejże ustawy. Cudzoziemiec powinien wystąpić o nie, jeżeli zamierza wykonywać w Polsce pracę i pozostać w kraju dłużej niż 3 miesiące. Również i w tym przypadku organem, u którego można załatwić sprawę, jest właściwy wojewoda.

Zezwolenie jednolite nie obejmuje jednak wszystkich obcokrajowców spoza UE. Nie otrzymają go m.in. pracownicy delegowani, wykonujący pracę sezonową, czy przebywający w Polsce na podstawie wizy turystycznej.

Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi

Obywatele państw trzecich mogą zostać zatrudnieni w Polsce również na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy. Co jednak istotne, procedurę tę można zastosować jedynie względem określonych cudzoziemców, pochodzących z następujących państw: Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Ukrainy.

Ponadto, jak w każdym innym przypadku, również i tutaj przewidziano dodatkowe wymogi, jakie należy spełnić. Jest nim maksymalnie 24-miesięczny okres zatrudnienia, wyłączenie spod oświadczenia prac sezonowych, określona minimalna wysokość wynagrodzenia (nie niższa niż wynagrodzenie innych pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku) oraz obowiązek rozpoczęcia pracy w terminie nie późniejszym niż 6 miesięcy od dnia złożenia oświadczenia.

Stroną postępowania jest w tym przypadku, podobnie jak przy ubieganiu się o standardowe zezwolenie na pracę, pracodawca. Oświadczenie należy złożyć w urzędzie pracy, jeszcze przed podjęciem pracy przez cudzoziemca.