Transport intermodalny rozwija się w ostatnich latach dynamicznie, choć ciągle stanowi jedynie niewielką część ogólnych przewozów kolejowych i morskich. Udział przewozów intermodalnych w rynku kolejowym po I półroczu 2017 r. osiągnął poziom 6,2 proc. według masy i 10,1 proc. – według wykonanej pracy. Specjaliści nie mają jednak wątpliwości, że to jedna z najbardziej przyszłościowych gałęzi transportu. Ze względu na ekonomię, jak i ekologię.
Na początku listopada Komisja Europejska wydała zgodę na wsparcie Polski kwotą 238 mln euro. Pieniądze te mają posłużyć na budowę i modernizację infrastruktury transportu modalnego. Według unijnych urzędników pomoc ta jest potrzebna, żeby poprawić konkurencyjność polskich firm z segmentu przewozów intermodalnych.
Czy zatem intermodal jest w stanie w najbliższej przyszłości wyprzeć typowy transport drogowy, kolejowy lub morski? Może stanie się tylko ich rzeczywistym konkurentem, a może prawdziwym „sojusznikiem”?
Masa towarów w przewozach intermodalnych
| Rok | Liczba ton |
| 2014 | 9609 tys. |
| 2015 | 10385 tys. |
| 2016 | 12829 tys. |
Jeden kontener na różnych środkach transportu
Zacznijmy od definicji. Intermodal to przewóz towarów w jednej i tej samej jednostce ładunkowej przy użyciu różnych gałęzi transportu. Dla zobrazowania tematu wystarczy posłużyć się przykładem dostarczenia ładunku w kontenerze z fabryki w dowolnym kraju świata do finalnego magazynu odbiorcy w Polsce.
Załóżmy, że chodzi o transport wyrobów stalowych w kontenerze 20-stopowym z centralnych Chin do magazynu odbiorcy, który mieści się w środkowej Polsce. Pracę, którą należy wykonać można podzielić na kilka etapów. Najpierw ładunek musi zostać przetransportowany lądem (kolej/droga) w Chinach z fabryki do portu. Kolejnym etapem jest transport morski z portu w Chinach do portu w Polsce. Trzeci etap polega na przewiezieniu pociągiem z portu w Polsce do któregoś z terminali kontenerowych w głębi kraju. Ostatnim odcinkiem jest droga z terminala do magazynu odbiorcy.
W opisanym przykładzie uczestniczą trzy gałęzie transportu: kolejowy, morski i drogowy. Przez cały czas towar znajduje się w tej samej jednostce ładunkowej.
– Z tej formy transportu korzystają duże przedsiębiorstwa, firmy handlowe prowadzące szerokie spektrum działalności na całym świecie. Doskonałym przykładem są chińscy producenci, dla których intermodal (np. wybór przewozu kontenerów koleją, a następnie przeładunek towarów na samochody) jest najbardziej opłacalną opcją. Obecnie w ten sposób towary z Chin trafiają do końcowych odbiorców w Europie w czasie poniżej 20 dni – mówi Maciej Bachman, prezes Grupy PEKAES.
Intermodal daje korzyści
Transport intermodalny ma wiele zalet w porównaniu do tradycyjnego, drogowego. Bogna Błasiak, manager corporate communication Europe w Ekol podkreśla, że jedną z kluczowych jest ochrona środowiska – przy użyciu transportu intermodalnego emituje się znacząco mniej zanieczyszczeń. Tak więc ekologia jest jednym z najważniejszych elementów przemawiającym za rozwiązaniami intermodalnymi, choć nie jedynym.
– Kolejnym aspektem są finanse. Realizacja tego rodzaju transportu oznacza mniejsze zaangażowanie kierowców, ze znalezieniem których w Europie mamy aktualnie ogromny problem. Oczywiście intermodalne rozwiązania mają też przewagę operacyjną. Statek czy pociąg nie musi mieć przerwy w weekend ani też na odpoczynek- mówi Bogna Błasiak.
Idea opierająca się na prostym założeniu, że jedna jednostka ładunkowa przewożona jest więcej niż jednym środkiem transportu, pozwala na wykorzystanie zalet różnych środków przewozowych (zazwyczaj kontenera lub naczepy). Z pozoru łatwe, oczywiste rozwiązanie wcale nie musi być proste w realizacji. Jeśli natomiast stworzy się odpowiedni system, otrzymuje się bonus w postaci rozlicznych korzyści.
Zalety związane są przede wszystkim z redukcją kosztów związanych np. z przeładunkiem towarów (koszty pracowników, angażowanego w przeładunek sprzętu itp.). To z kolei skutkuje m.in. skróceniem czasu dostaw. Mniej wykonywanych przy danym ładunku operacji przekłada się również na jego większe bezpieczeństwo (mniej uszkodzeń – przeładunek oryginalnej jednostki kontenerowej), ograniczenie ryzyka sytuacji mogących potencjalnie stwarzać zagrożenie (mniej reklamacji i strat finansowych).
– Walory transportu intermodalnego można także rozpatrywać z punktu widzenia samego klienta. Wykorzystanie transportu samochodowego, kolejowego, lotniczego i morskiego do przewozu określonego towaru, umożliwia dostarczenie go w praktycznie każde miejsce na świecie w maksymalnie krótkim czasie. Zawsze środki transportu w ramach usługi intermodalnej są dobierane w taki sposób, by relacja ceny do czasu przewozu była optymalna. To znacząco podnosi dostępność i jakość usług transportowych, a także pozwala na jednorazowy przewóz większej partii towaru – tłumaczy Maciej Bachman.
Efektem końcowym jest zatem możliwość podwyższenia poziomu wykonywanych usług transportowych.
Polska na skrzyżowaniu transportowych szlaków
Polityka transportowa Polski (dokument opublikowany przez Ministerstwo Infrastruktury) zakłada dalszy wzrost znaczenia transportu intermodalnego – zwłaszcza w obsłudze ruchu tranzytowego w relacjach wschód – zachód oraz północ – południe” – przypominają specjaliści z Seaoo.com.
Podkreślają, że w Polsce krzyżują się główne europejskie korytarze transportowe, a integracja z Unią Europejską oraz rozwój współpracy z krajami Europy Wschodniej stanowią wystarczającą przesłankę do tego, aby rozwijać usługi intermodalne.
Przewozy towarowe koleją ogółem
| Rok | Masa towarów (mln ton) | Praca przewozowa (mln tono-km) |
| 2014 | 228,87 | 50097,6 |
| 2015 | 224,78 | 50605,5 |
| 2016 | 222,25 | 50614,1 |
Źródło: Urząd Transportu Kolejowego
Liczy się elastyczność, a spedytorzy świadczą usługi szyte na miarę. Jeśli klienci wymagają szybkiego przewozu z Chin oferuje się im transport kolejowy, jeśli wymagają taniego frachtu – proponowany jest transport morski. W przypadku relatywnie niewielkiej liczby produktów, optymalnym wyborem okazuje się być drobnica morska. Coraz częściej słyszymy opinię, że bez intermodalu żaden spedytor uniwersalny nie utrzyma się na rynku.
Co odróżnia oferty poszczególnych firm świadczących usługi intermodalne? Ważna jest szczególnie dostępność usług, przejrzystość kosztów, terminy dostaw do docelowego odbiorcy. Do dyspozycji klientów są coraz nowocześniejsze narzędzia, np. pozwalające automatycznie wyliczyć koszty transportu (online).
Dzięki przejrzystemu narzędziu wyceny oraz obsługi zamówień, klient ma możliwość interakcji ze spedytorem i kontroluje cały proces spedycyjny ze swojego komputera” – usłyszeliśmy w Seaoo.com.
Odwóz samochodowy stanowi większą część kosztów intermodalnych. Kalkulacje pokazują ogólną opłacalność transportu intermodalnego przy wykorzystaniu części samochodowej na odległość do 75-100 km od terminala. Niedostateczne zagęszczenie terminali utrudnia wykorzystywanie tego sposobu transportu w wielu rejonach Polski, przede wszystkim na prawie całej „ścianie wschodniej” oraz Warmii i Mazurach.
Foto: Michał Jurczak