Jakie wyzwania stoją przed zawodowymi kierowcami w dzisiejszym dynamicznym środowisku logistycznym?
Hanka Burzyńska, truckerka i właścicielka firmy transportowej: Dzisiejszy rynek transportowy charakteryzuje się coraz większą dynamiką. Zmiany dotyczą nie tylko logistyki, ale również ustawodawstwa regulującego warunki wykonywania zawodu kierowcy na terenie Unii Europejskiej. Duże zamieszanie zostało spowodowane poprzez wprowadzenie pakietu mobilności, nakładającego na firmy transportowe szereg sankcji dotyczących sposobu realizowania usług, a co za tym idzie – narzucającego kierowcom dodatkowe ograniczenia w czasie pracy. Zmiana zasad w zakresie czasu prowadzenia pojazdu, odpoczynku tygodniowego i konieczności zjazdu w określonym terminie do kraju rejestracji przedsiębiorstwa zrodziła wiele kontrowersji, a niejasności w interpretacji generują niebezpieczeństwo ukarania kierowcy i jego pracodawcy. Jak zawsze wyzwaniem jest sprostanie wyśrubowanym normom w łańcuchu dostaw, gdzie czas zdaje się kurczyć z roku na rok. Terminy często są bardzo napięte, a warunki na drogach nie zawsze pozwalają na podołanie wyzwaniom.
Reasumując: obecnie kierowca musi nie tylko na bieżąco śledzić zmiany w prawie regulującym wykonywanie zawodu, ale narażony jest na permanentny stres związany z tempem pracy. W dodatku infrastruktura parkingowo-sanitarna nadal pozostawia wiele do życzenia. Sprawia to, że mimo stosunkowo atrakcyjnych wynagrodzeń wciąż nie przybywa chętnych do wykonywania zawodu kierowcy.
W jaki sposób branża transportowa może przeciwdziałać wyzwaniom związanym z niedoborem kierowców zawodowych i jakie działania podejmowane są w celu pozyskania nowych pracowników?
Dagmara Trusewicz, Fundacja Truckers Life: Branża transportowa od lat zmaga się z problemem niedoboru pracowników – liczba kierowców zawodowych wciąż jest zbyt niska, zwłaszcza w kontekście dynamicznego rozwoju tej gałęzi gospodarki. Mimo coraz lepszych stawek chętnych do pracy w charakterze kierowcy jest coraz mniej.
Pomimo napływu dodatkowej siły roboczej ze wschodu deficyt wykwalifikowanych specjalistów wciąż się pogłębia. Z raportu „Rynek Transportowy w Polsce i Europie” przygotowanego m.in. przez firmę Trans.eu oraz Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego wynika, że w naszym kraju brakuje około 150 tysięcy kierowców zawodowych. Choć wartość ta ulega drobnym wahaniom, do przełamania impasu jest nam daleko.
Jako organizacja skoncentrowana na potrzebach kierowców na bieżąco staramy się monitorować poziom satysfakcji tej grupy zawodowej. Nasze ostatnie badania pokazują jasno: kierowcom nie wystarczy już finansowa zachęta, by wsiąść za kółko. Kierowcy rezygnują z pracy, niejednokrotnie uzasadniając swoje decyzje poczuciem, że w toku całego procesu logistycznego są traktowani bez szacunku. Zmiany w branży powinny sięgać głębiej – relacje oparte na transparentności, szacunku, elastyczności wobec kierowców to konieczność, jeżeli chcemy zapobiec masowym odejściom z zawodu.
Kierowcy, choć absolutnie niezastąpieni w procesie transportowym, wciąż podnoszą problem braku szacunku dla ich zawodu. Przedmiotowe traktowanie, ignorowanie podstawowych ludzkich potrzeb, niski status w branży – warunki pracy truckerów są dalekie od komfortowych. Szczególnie trudna sytuacja panuje w miejscach załadunku i rozładunku. Kierowcy zawodowi alarmują o tym od wielu lat. Niestety ten problem wciąż pozostaje nierozwiązany.
Według badań przeprowadzonych przez Fundację Truckers Life na potrzeby raportu „Diagnoza warunków sanitarnych i parkingowych w bazach logistycznych w Polsce i w Europie” problematycznymi obszarami w tych miejscach są w szczególności czas i jakość obsługi kierowców, dostępność miejsc parkingowych, a także – sanitariatów. W niemal co drugiej lokalizacji brakuje sanitariatów – 52,5 proc. kierowców wskazało, że w bazach logistycznych i magazynach brakuje dostępu do prysznica, a w 41,3 proc. do toalety. Kierowcy zawodowi od dawna zgłaszają, że nie traktuje się ich czasu, pracy ani potrzeb z należytym szacunkiem. To niewyobrażalne, że w XXI wieku ogromna grupa zawodowa wciąż może mieć problem z dostępem do toalety w czasie pracy.
W odpowiedzi na pojawiające się problemy Fundacja wprowadziła w życie projekt Truckers Friendly Place, który ma na celu poprawę warunków pracy kierowców w miejscach załadunku i rozładunku.
Zdajemy sobie sprawę, że rozwiązania legislacyjne w kwestii warunków pracy w bazach logistycznych nie powstaną z dnia na dzień. Oddając głos kierowcom, chcemy przedstawić opinii publicznej zróżnicowane standardy obsługi w poszczególnych miejscach załadunku – w transparentny sposób pokazać, co i gdzie wymaga poprawy. Przez projekt Truckers Friendly Place chcemy skierować działania CSR-owe branży w stronę poprawy warunków pracy w zawodzie kierowcy. Celem Fundacji Truckers Life jest sprawienie, by branża TSL zaczęła skupiać się nie tylko na technologii, ale także na ludziach, którzy są niezbędni do jej sprawnego funkcjonowania.
Wpływając na zmianę środowiska pracy truckerów na bardziej przyjazne, będzie można przekonać ich, by pozostali w zawodzie, w którym występują coraz większe niedobory pracowników.
W jaki sposób branża nieruchomości magazynowych może poprawiać warunki pracy kierowców zawodowych?
Ewa Zawadzka, Director, Head of Development, MDC2: Branża nieruchomości magazynowych może wpływać na bezpieczeństwo i warunki pracy kierowców między innymi poprzez odpowiednie zaprojektowanie i utrzymanie obiektów logistycznych. Już na etapie projektowania parku logistycznego należy uwzględnić potrzeby związane z wykonywaniem pracy kierowcy zawodowego. Mam tu na myśli zwiększenie bezpieczeństwa pracy i komfortu. Ważne, by przyjrzeć się aspektom związanym z wygodą, funkcjonalnością, praktycznością z perspektywy fizjologii człowieka oraz jego psychiki.
Fot. MDC2
Znaczącą rolę odgrywa tu także optymalizacja procesów logistycznych, która wpływa na odciążenie pracy kierowcy. Wykorzystanie technologii przyczyniających się do poprawy warunków pracy kierowców, wdrażanie zrównoważonych praktyk, takich jak ograniczenie emisji CO2 to zagadnienia, które leżą w interesie wszystkich zaangażowanych w proces logistyczny.
Jakie są najważniejsze aspekty zrównoważonej logistyki w kontekście pracy kierowców i jakie inicjatywy podejmowane są w celu redukcji emisji CO2 związanych z transportem drogowym?
Szymon Barczewski, Road Operations Development Director w Rohlig SUUS Logistics: SUUS to firma rodzinna i dlatego u nas człowiek jest na pierwszym miejscu. Naszym celem strategicznym jest bycie pracodawcą numer jeden w branży TSL. Z kolei przewoźnicy i kierowcy to nasi kluczowi partnerzy. W relacjach z nimi stawiamy na partnerstwo i satysfakcjonujące dla obu stron warunki współpracy, dlatego ustalamy przejrzyste zasady oraz prowadzimy otwartą komunikację opartą na wzajemnym szacunku. Zapewniamy szeroki pakiet benefitów, który jest tożsamy z tym proponowanym naszym pracownikom, oraz organizujemy programy i konkursy wspierające zaangażowanie kierowców. Cyklicznie przeprowadzamy badanie NPS, w którym pytamy naszych najważniejszych partnerów o opinię na temat współpracy i potrzeb, a wnioski dotyczące obszarów do poprawy wprowadzamy w życie. Wyniki ostatniego badania wpłynęły na organizację szkoleń z ecodrivingu, a także rozszerzenie lub budowę stref odpoczynku kierowców na terminalach, które są czynne całą dobę przez siedem dni w tygodniu. Znajdują się tam m.in. kuchnie czy prysznice, a także wygodne meble pozwalające kierującym pojazdami na odprężenie.
Elektryfikacja transportu drogowego postępuje w całej branży. W SUUS-ie korzystamy z samochodów dostawczych o napędzie elektrycznym w przewozach na tzw. ostatniej mili, a także testujemy elektryczne auta ciężarowe przeznaczone do dłuższych tras. Stawiamy również na rozwój transportu intermodalnego, gdzie na najdłuższym odcinku przewóz odbywa się koleją. Jest to mniej emisyjne, alternatywne rozwiązanie dla międzynarodowych przewozów całopojazdowych, które jeszcze dziś, z racji ograniczonej technologii, nie mogą odbywać się przy użyciu pojazdów elektrycznych. Istotna jest dla nas także współpraca z przewoźnikami spełniającymi odpowiednie normy spalania. Co roku wyznaczamy coraz bardziej ambitne cele dotyczące zwiększenia udziału w naszej flocie pojazdów, które mają mniejszy negatywny wpływ na środowisko. Co więcej, w ramach zespołu Supply Chain Solutions nasze specjalistki i nasi specjaliści projektują łańcuchy dostaw dopasowane do potrzeb klientów również pod kątem aspektu ekologicznego. Dobierają optymalne pod względem środowiskowym trasy czy rodzaje frachtów. W SUUS-ie rozwijamy także nasz kalkulator śladu węglowego, aby dostarczać klientom odpowiednie informacje na temat ilości emisji CO₂ wytwarzanej podczas przewozu ich towarów.
W jaki sposób technologiczne innowacje wpływają na pracę kierowców i jakie wypływają z tego korzyści dla całego sektora logistycznego?
Szymon Barczewski: Innowacje technologiczne odgrywają coraz większą rolę w logistyce, w tym także w obszarze transportu drogowego. Aplikacje czy platformy, w których kierowcy mogą znaleźć wszelkie informacje na temat przewożonego towaru – jego ilość oraz rodzaj, miejsce dostawy lub odbioru czy przewidywany czas dotarcia – ułatwiają pracę oraz poprawiają jej wydajność. Dzięki takim narzędziom kierowca mniej czasu poświęca na przygotowanie i zaplanowanie transportu, zyskuje więc przestrzeń na dostarczenie większej liczby przesyłek. Co więcej, tego typu rozwiązania usprawniają także pracę po naszej stronie, operatora logistycznego, który zarządza łańcuchem dostaw. Z jednej strony są platformą do komunikacji czy wymiany dokumentów z przewoźnikami i kierowcami. Z drugiej zaś są miejscem gromadzenia i analizy danych, na podstawie których możemy m.in. optymalizować trasy. Dzięki technologii jedna osoba może zarządzać większym obszarem, w przeciwieństwie do wykonywania tego w sposób manualny, gdzie to człowiek musi gromadzić i przetwarzać dane.
W kontekście innowacyjnych rozwiązań istotny jest także rozwój cyfrowych tachografów, które znacząco przyczyniają się do zwiększenia bezpieczeństwa użytkowników dróg, a także samych kierowców aut ciężarowych czy dostawczych. W jaki sposób? Poprzez monitorowanie czasu pracy obligują prowadzących pojazdy do niezbędnego odpoczynku, a wypoczęty kierowca to większe bezpieczeństwo na drodze.
Jakie inicjatywy podejmują deweloperzy magazynowi w celu poprawy pracy kierowców?
Ewa Zawadzka: W magazynach MDC2 stosujemy odpowiednie procedury bezpieczeństwa i kontroli dostępu. Staramy się usprawniać pracę kierowców poprzez stosowanie nowoczesnych rozwiązań technologicznych, takich jak systemy monitorowania i automatyzacja awizacji skracająca czas oczekiwania na rozładunek czy załadunek. Celem jest, między innymi, usprawnienie pracy kierowców i zwiększenie efektywności pracy.
Fot. MDC2
We wszystkich naszych magazynach kierowcy mogą korzystać z ładowarek do samochodów elektrycznych. Zachęcamy naszych najemców do tego by w naszych parkach tworzyli miejsca z myślą o kierowcach i tak się dzieje. Zapewniają oni udogodnienia tj. pomieszczenia socjalne, toalety, prysznice. Przykładem są doskonale wyposażone powierzchnie socjalne przygotowane przez na przykład przez firmę Rohlig SUUS Logistics w MDC2 Park Gliwice. My zaś – jako deweloper – wdrażamy zrównoważone praktyki odnoszące się do poprawy zdrowia i dobrostanu tej grupy zawodowej. Przy współpracy z Fundacją Truckers Life tworzymy unikatowe strefy relaksu i sportu Rest & Move, w których kierowcy mają do dyspozycji siłownie i boiska typu multisport. Przygotowywane są także miejsca do grillowania. Ideą projektu Rest&Move jest właśnie promocja zdrowego stylu życia i poprawa warunków pracy kierowców zawodowych korzystających z obiektów magazynowych dewelopera.
Nasze magazyny otoczone są łąkami kwietnymi gwarantującymi bioróżnorodność i zdrowsze powietrze. Tworzymy swego rodzaju mikroklimat, który ma pozytywny wpływ na organizm ludzki.
Jakie wyzwania stoją przed branżą logistyczną w nowoczesnym środowisku rynku magazynowego, szczególnie w kontekście rozwoju branży e-commerce i potrzeby szybkich dostaw?
Szymon Barczewski: Klienci oczekują coraz więcej i coraz dokładniejszych informacji dotyczących statusu swojego zamówienia, planowanej daty dostawy czy ewentualnych opóźnień. To szczególnie istotne w przypadku dostaw towarów wielkogabarytowych, takich jak sprzęt RTV i AGD czy meble, które w SUUS-ie obsługujemy. Dlaczego? Dostarczenie artykułów takich jak lodówka czy szafa często wymaga obecności klienta w miejscu dostawy. W związku z tym zasadniczą kwestią jest integracja wcześniej wspomnianych obszarów – technologii umożliwiającej przewidywanie czasu dostarczenia przesyłki oraz skutecznej komunikacji między kierowcą, a odbiorcą produktu.
Dużym wyzwaniem dla operatorów logistycznych jest także obsługa szczytów sezonowych, takich jak okres wyprzedaży Black Friday czy ten poprzedzający grudniowe święta. Wymaga to krótkotrwałego zwiększenia dostępnych pojazdów oraz zasobów ludzkich – zarówno w obszarze magazynowym, jak i dostaw – tak aby uniknąć znacznych opóźnień w dostarczaniu towaru.
Co więcej, klienci coraz częściej oczekują możliwości złożenia zamówienia do późnych godzin wieczornych z gwarancją dostawy następnego dnia roboczego. Dlatego w tym przypadku najistotniejsza jest odpowiednia wydajność procesów magazynowych – skuteczna identyfikacja towarów, efektywna kompletacja oraz szybka wysyłka.
Jakie umiejętności i doświadczenia są najbardziej pożądane u kierowców zawodowych w kontekście rosnących wymagań rynku logistycznego?
Szymon Barczewski: Transport drogowy to ważny i duży obszar logistyki. Obejmuje on m.in. przewozy krajowe i międzynarodowe, drobnicowe i całopojazdowe czy kompletację i dystrybucję towarów. Jednak niezależnie od sfery transportu, za który odpowiedzialni są kierowcy, najbardziej pożądane umiejętności i doświadczenia pozostają podobne.
Łańcuch dostaw to precyzyjnie zaplanowany proces. Jednak w trakcie jego realizacji zdarzają się sytuacje trudne do przewidzenia, takie jak niespodziewane utrudnienia w dojeździe do miejsca odbioru czy dostawy. Dlatego ważne jest, aby kierowcy byli elastyczni i potrafili skutecznie rozwiązywać problemy.
Żyjemy w świecie, w którym rola technologii dynamicznie rośnie. Dlatego też dzisiejsi kierowcy powinni być biegli w obsłudze nowych narzędzi, takich jak aplikacje mobilne czy cyfrowe tachografy. Warto również pamiętać, że w nowoczesnych pojazdach znajduje się coraz więcej innowacyjnych rozwiązań. Dlatego umiejętność obsługi narzędzi technologicznych staje się niezbędna – nie tylko do podnoszenia wydajności pracy, ale także do skutecznego kierowania pojazdem.
Logistyka opiera się również na relacjach międzyludzkich. Dlatego wśród kierowców tak istotna jest umiejętność odpowiedniej komunikacji z innymi uczestnikami łańcucha dostaw, m.in. operatorem logistycznym, nadawcą oraz odbiorcą towaru, a także kultura osobista. Kierowca, będąc w bezpośrednim kontakcie z finalnym odbiorcą produktu, odgrywa kluczową rolę w jakości świadczonej usługi. Skuteczne poinformowanie klienta o czasie dostarczenia przesyłki przekłada się nie tylko na ocenę jakości całego serwisu, ale także często wpływa na opinię klienta na temat samego producenta czy dystrybutora towaru.
Jakie wyzwania związane z bezpieczeństwem i regulacjami dotyczącymi czasu pracy stoją przed kierowcami zawodowymi i jak można im sprostać?
Dagmara Trusewicz: Praca pod presją czasu, wielozadaniowość, rozłąka z rodziną, odpowiedzialność za cenny ładunek, konieczność poradzenia sobie w obcym, nieprzyjaznym środowisku czy obsługiwania nowych urządzeń bez odpowiedniego przeszkolenia… Stres spowodowany obciążeniem psychicznym kierowcy jest ogromnym wyzwaniem w jego zawodzie.
Wyzwaniem dla kierowców zawodowych są także wymagania związane z przestrzeganiem coraz bardziej skomplikowanych regulacji prawnych nakładających na kierowców kolejne obowiązki. Z nowymi obowiązkami rośnie także ryzyko nałożenia na kierowcę sankcji za nieintencjonalne i niezawinione naruszenie prawa. Przykładem jest tutaj system punktów karnych, gdzie przekroczenie ich limitu grozi czasową utratą prawa jazdy i związaną z tym faktem utratą pracy zarobkowej.
Pakiet Mobilności nakłada na kierowcę restrykcyjne wytyczne związane z czasem pracy i odpoczynku. Niestety po przejechaniu tysięcy kilometrów dziennie często nie może on liczyć na przyzwoite warunki do odbycia pauzy. Brak miejsc parkingowych, brak dostępu do czystych sanitariatów, pryszniców czy toalet – to przykra codzienność kierowców, którą wciąż wypierają ze świadomości europejscy politycy.
Kwestia ta poruszona została szerzej podczas zorganizowanej przez związek pracodawców Transport i Logistyka Polska konferencji „Working and resting conditions for professional drivers in the EU – when will they be dignified and normal?”, w której jako Fundacja braliśmy udział.
Wydawać by się mogło, że nagłośnieniem tego problemu powinny być zainteresowane wyłącznie związki zawodowe. Jednak w tym przypadku problem ten dotyka w równym stopniu pracodawców. Jak wskazali uczestnicy konferencji, obecna sytuacja utrudnia znalezienie pracowników, skutecznie zniechęcając potencjalnych kandydatów do pracy w zawodzie kierowcy. Sytuacja jest tak samo trudna i na wschodzie, i na zachodzie Europy.
Pomysły branży na rozwiązanie tych problemów? Wciąż trudno mówić o jednomyślności. W Polsce istnieje ponad 100 tysięcy przedsiębiorstw wykonujących przewozy drogowe, ich wrażliwość społeczna na problemy zatrudnianych pracowników zaś jest mocno zróżnicowana. Jako Fundacja idziemy tutaj w szeregach związku pracodawców Transport i Logistyka Polska, który od lat współpracuje na rzecz poprawy warunków pracy i wypoczynku ze związkami zawodowymi. Będziemy kontynuować lobbing w Polsce i w Brukseli na rzecz zobowiązania władz krajowych państw członkowskich Unii Europejskiej, odpowiedzialnych za infrastrukturę drogową, do odpowiedniej modernizacji i rozbudowy parkingów położonych w korytarzach sieci TEN-T. Będziemy się starać o wprowadzenie prawnego obowiązku udostępniania odpowiedniej infrastruktury parkingowej i sanitarnej w miejscach załadunku lub rozładunku pojazdów. To tylko najważniejsze przykłady naszych działań na rzecz kierowców, bez których branża transportu drogowego nie może istnieć.