Czy można skutecznie zastrzec karę umowną za brak neutralizacji dokumentów transportowych?

Co rozumiemy pod pojęciem neutralizacji dokumentów transportowych? Najprościej rzecz ujmując, jest to wymóg wpisania danych zleceniodawcy danej usługi przewozu w miejscu, gdzie miałby być wpisany faktyczny przewoźnik.

Czy postanowienie umowne zawierające karę umowną za brak neutralizacji dokumentu transportowego jest skuteczne? Oczywiście takie postanowienie należy uznać za nieważne. Zgodnie z art. 55a ust. 1 ustawy z 15 lipca 1984 r. Prawo przewozowe:

zabrania się nadawcy: 4) umieszczania w liście przewozowym i innych dokumentach danych i informacji niezgodnych ze stanem faktycznym”.

Za naruszenie powyższego przepisu, przewoźnik musi się liczyć z możliwością otrzymania kary administracyjnej na podstawie art. 92a ust. 1 ustawy z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (u. t.d.):

Podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem z naruszeniem obowiązków lub warunków przewozu drogowego, podlega karze pieniężnej w wysokości od 50 złotych do 12 000 złotych za każde naruszenie”.

Neutralizacja dokumentów transportowych niezgodna z prawem

Ponadto, również Konwencja CMR zawiera przepisy (art. 6 i 7) regulujące jakie elementy musi zawierać Międzynarodowy List Przewozowy CMR oraz konsekwencje prawne ich braku dla nadawcy.

Dlatego też, jeśli w zleceniu widzimy postanowienie umowne zawierające wymóg neutralizacji dokumentów transportowych, takie postanowienie umowy należy uznać za niezgodne z prawem, a tym samym nieważne. Zgodnie z art. 3531 Kodeksu cywilnego:

strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”.

Czego niewątpliwym potwierdzeniem jest wyrok Sądu Okręgowego w Rzeszowie (sygn. akt VI Ga 278/13), kwestionujący karę umowną za neutralizację.

Jakie negatywne konsekwencje czekają przewoźnika za neutralizację dokumentów transportowych?

W praktyce to przewoźnik jest odpowiedzialny za wypełnienie dokumentów transportowych, działając oczywiście na rachunek i ryzyko nadawcy. Wobec tego, jeśli przewoźnik w dokumentach transportowych poda dane niezgodne z rzeczywistością, w przypadku kontroli będzie narażony na otrzymanie mandatu, oczywiście za naruszenie art. 55a ust. 4 Prawa przewozowego. Dobrym przykładem jest wyrok WSA w Krakowie (sygn. akt III SA/Kr 696/14), gdzie przewoźnik został ukarany mandatem.

Neutralizacja dokumentów transportowym jest często spotykanym postanowieniem w zleceniach transportowych. Zatem pamiętajmy, że jest to działanie niezgodne z prawem i tym samym nieważne. Niestety przewoźnicy chcąc zarabiać i zwyczajnie wykonać zlecenie, biorą na siebie dużą odpowiedzialność i ryzyko. Dlatego bądźmy rozważni w swoich decyzjach i pamiętajmy, że nie każdy transport może być dla nas opłacalny.

Fot. iStock