Transport paliw – oto jakie wymogi muszą spełnić przewoźnik i kierowca

Według danych Polskiej Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego, ciągle największy udział w zużyciu paliw w Polsce ma olej napędowy – mniej więcej połowę. Benzyny stanowią prawie jedną czwartą zużycia, a gaz płynny – około 15 proc. Logistyka i transport paliw rządzą się ściśle określonymi prawami.

Pod pojęciem transportu paliw płynnych należy rozumieć nie tylko sam przewóz z punktu A do punktu B. To również czynności związane z przygotowaniem tego transportu, a zatem napełnienie cysterny i przygotowanie jej do ruchu po drogach publicznych oraz rozładunek i przekazanie opróżnionej cysterny przewoźnikowi. 

Kluczowe w logistyce i transporcie paliw płynnych jest bezpieczeństwo. Stąd jasno sprecyzowane obowiązki uczestników całego procesu, a wynikające z podstawowego dokumentu odnoszącego się do transportu drogowego towarów tego typu, czyli ustawy o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych. To ona adaptuje do krajowego systemu prawnego umowę europejską, która dotyczyczy międzynarodowego przewozu towarów niebezpiecznych ADR. 

Zgodnie z wymaganiami ADR, uczestnikami transportu paliw płynnych są: nadawca, przewoźnik (kierowca) i odbiorca (tzw. główni uczestnicy) oraz napełniający cysterny (inny uczestnik). 

To umowa ADR określa w jakiego rodzaju cysternach mogą być przewożone paliwa płynne (stałe, odejmowalne, przenośne i kontenery-cysterny), a także jakie są wymagania konstrukcyjne, materiałowe, wytrzymałościowe, ciśnieniowe. Nadzór nad cysternami wykorzystywanymi w transporcie drogowym na terenie Polski wykonuje Transportowy Dozór Techniczny. 

Uczestnicy przewozu powinni stosować się do wymagań ADR. W razie zaistnienia bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa publicznego, uczestnicy przewozu muszą natychmiast powiadomić służby ratownicze i udzielić im informacji niezbędnych do prowadzenia działań zapobiegawczych lub ratowniczych.

Transport paliw – obowiązki nadawcy

Obowiązkiem nadawcy (przedsiębiorstwo, osoba fizyczna lub prawna), jest dostarczenie do przewozu tylko takich przesyłek, które spełniają wymagania ADR. W przypadku paliw płynnych cysternami powinien w szczególności:

– upewnić się, że towary niebezpieczne są sklasyfikowane i dopuszczone do przewozu (zgodnie z ADR),

– zaopatrzyć przewoźnika (kierowcę) w informacje oraz wymagane dokumenty przewozowe i towarzyszące, tzn. zezwolenia, dopuszczenia, powiadomienia, świadectwa,

– stosować wyłącznie cysterny, które są dopuszczone do eksploatacji, odpowiednie do przewożonych towarów niebezpiecznych oraz oznakowane zgodnie z wymaganiami ADR’

– stosować się do wymagań dotyczących sposobów nadania i ograniczeń wysyłkowych,

– zapewnić, aby opróżnione, nieoczyszczone cysterny były należycie  oznakowane i by miały wymagane nalepki ostrzegawcze oraz były zamknięte i szczelne tak samo, jak w stanie załadowanym.

O czym musi pamiętać kierowca

W rozumieniu ADR, obok załadowcy (nadawcy) za bezpieczeństwo transportu towarów niebezpiecznych, w tym paliw płynnych, odpowiedzialni są: przewoźnik, a także odbiorca. Kierowcą pojazdu-cysterny może być osoba, która: ukończyła 21 lat, ma zaświadczenie ADR, uczestniczyła w specjalistycznym szkoleniu w zakresie przewozu w cysternach i zdała egzamin, wykonała podstawowe badania lekarskie oraz psychologiczne, ma prawo jazdy odpowiedniej kategorii i nie była karana za przestępstwo popełnione umyślnie. Zaświadczenie ADR wydawane jest przez ośrodek szkolenia na 5 lat. Kierowca musi upewnić się, że:

– paliwa przeznaczone do przewozu są dopuszczone do przewozu zgodnie z ADR;

– w pojeździe znajduje się wymagana dokumentacja;

– pojazd – cysterna ma aktualne badanie techniczne;

– jednostka transportowa wyposażona jest w wymagane oznakowanie i sprzęt (m.in. odpowiednie gaśnice);

– jednostka transportowa nie jest nadmiernie załadowana;

– cysterna nie ma oczywistych wad, wycieków, pęknięć, braków w wyposażeniu itp.

Naruszenie wymogów – transport paliw przerwany

Jeśli przewoźnik (kierowca) stwierdzi naruszenie wymagań ADR, nie może rozpocząć przewozu do czasu usunięcia nieprawidłowości. 

W sytuacji, gdy podczas przewozu stwierdzone zostanie naruszenie wymagań ADR, przewóz powinien być jak najszybciej przerwany (może być podjęty i kontynuowany jedynie po usunięciu nieprawidłowości).

Pozwolenie na kontynuowanie przewozu może być udzielone przez kompetentne instytucje (Państwowa Straż Pożarna, Inspekcja Transportu Drogowego). Przedsiębiorca (kierowca) wykonujący przewóz paliw płynnych jest również zobowiązany do wyznaczenia doradcy ds. bezpieczeństwa w transporcie drogowym towarów niebezpiecznych. 

Bardzo ważna w logistyce paliw jest też współpraca przewoźnika z odbiorcą. Obowiązkiem tego ostatniego jest m.in. nieopóźnianie przyjęcia towarów bez istotnych powodów, oczyszczenie jednostki transportowej, zadbanie, aby z jednostek transportowych, które zostały rozładowane i oczyszczone, zostały zdjęte tablice i nalepki. 

Zasady napełniania cystern

Osoby, które zajmują się napełnianiem i opróżnianiem cystern powinny zostać przeszkolone w zakresie wymagań związanych z przewozem paliw płynnych, stosownie do stopnia ponoszonej odpowiedzialności i pełnionych obowiązków.

W samochodzie należy przewozić: dokument przewozowy, instrukcje pisemne dla załogi, dokumenty tożsamości wszystkich członków załogi, zawierające ich fotografie, świadectwo dopuszczenia pojazdów do przewozu niektórych towarów niebezpiecznych oraz zaświadczenie o przeszkoleniu kierowcy pojazdów przewożących towary niebezpieczne ADR.

Jednostki transportowe przewożące tylko jeden rodzaj paliwa oznacza się, umieszczając z przodu i z tyłu tablice pomarańczowe z numerami zagrożenia i numerem UN towaru niebezpiecznego. Jednostka transportowa, zawierająca wielokomorową cysternę lub dwie cysterny przewożące płynne paliwa, powinna być oznakowana w ten sposób, że na obu bokach każdej cysterny lub każdej komory cysterny umieszcza się tablice barwy pomarańczowej z numerem zagrożenia i numerem UN, odpowiednio dla każdego rodzaju paliwa, oraz z tyłu tablice barwy pomarańczowej. W przypadku przejazdu pustych, oczyszczonych cystern, tablice barwy pomarańczowej i nalepki powinny być zdjęte lub zakryte.

Fot. PKN Orlen