Umowy-pułapki: na czym polega deklaracja specjalnego interesu w dostawie?

Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) wskazuje jakie są limity odpowiedzialności przewoźnika. I tak w przypadku całkowitego lub częściowego zaginięcia towaru odszkodowanie oblicza się według wartości towaru w miejscu i w okresie przyjęcia go do przewozu. Wartość towaru określa się według ceny giełdowej. W razie jej braku, czyni się to według bieżącej ceny rynkowej, a przy braku jednej i drugiej – według zwykłej wartości towarów tego samego rodzaju i jakości. Co ważne odszkodowanie nie może jednak przekraczać 8,33 jednostki rozrachunkowej za 1 kilogram brakującej wagi brutto.

Natomiast w razie opóźnienia dostawy, jeżeli osoba uprawniona udowodni, że wynikła stąd dla niej szkoda, przewoźnik obowiązany jest zapłacić odszkodowanie. Nie może ono jednak przewyższyć kwoty przewoźnego.

Deklaracja specjalnego interesu w dostawie służy załadowcy

Specjalnym uprawnieniem nadawcy w transporcie międzynarodowym jest możliwość tzw. “zadeklarowania specjalnego interesu w dostawie”. Polega to na wpisaniu w odpowiednim polu CMR kwoty, która według oceny nadawcy towaru może pokryć przewidywaną stratę w związku z opóźnieniem dostawy lub uszkodzeniem/zaginięciem towaru. Wówczas ta kwota zastępuje górną granicę odszkodowania, jaką standardowo jest kwota przewoźnego.

Zadeklarowanie kwoty specjalnego interesu w dostawie towaru nie zwalnia nadawcy z obowiązku wykazania przewoźnikowi faktu poniesienia szkody i jej wysokości, ale powoduje, że wysokość odszkodowania może być wyższa od przewoźnego. Może wynosić tyle, ile zadeklarowano na liście przewozowym lub w umowie przewozu w ramach specjalnego interesu w dostawie towaru.

W ramach deklaracji kwoty specjalnego interesu w dostawie mogą być zrekompensowane:

– szkody powstałe w towarze (przesyłce) w zakresie, w jakim nie zostały one wynagrodzone na podstawie innych tytułów odpowiedzialności przewoźnika,

–  a także szkody inne niż bezpośrednio zaistniałe w towarze, ale będące konsekwencją tych ostatnich,

– jak również majątkowe skutki przekroczenia terminu dostawy, wyrażające się szkodami poza substancją towaru, których wysokość wykracza poza wartość przewoźnego. Przykładowo mogą to być: pokrycie szkody wynikającej z różnicy między wyższą ceną towaru w miejscu dostawy, a ceną z miejsca nadania przesyłki; straty wynikające z braku lub opóźnienia dostawy, a także utraconych korzyści.

Warunkami skutecznego przyjęcia deklaracji specjalnego interesu w dostawie jest spełnienie następujących przesłanek:

– deklaracja musi zostać wpisana w liście przewozowym CMR,

– zamieszczenie deklaracji powinno zostać uzgodnione z przewoźnikiem, któremu z tego tytułu przysługuje dodatkowe wynagrodzenie.

Za dodatkowe ryzyko – wyższe wynagrodzenie, ale nie wszędzie

Przewoźnik akceptując deklarację wartości towaru, przyjmuje na siebie dodatkowe ryzyko w postaci możliwości żądania przez osobę uprawnioną odszkodowania wyższego niż to, jakie wynika z podstawowych limitów. Dlatego też z tego tytułu przewoźnik jest uprawniony do pobierania dodatkowego wynagrodzenia. Wysokość tego wynagrodzenia musi być uzgodniona między przewoźnikiem a nadawcą przesyłki, a brak porozumienia w tym zakresie uniemożliwi nadawcy skuteczne złożenie deklaracji.

Polskie prawo przewozowe nie przewiduje instytucji deklaracji specjalnego interesu w dostawie. W świetle prawa krajowego, nadawca ma prawo zadeklarowania wartości przewożonych rzeczy, tylko i wyłącznie, jeżeli ich wartość nie wynika z rachunku sprzedawcy lub dostawcy ani też z obowiązującego cennika. Podobnie jak to miało miejsce w przypadku przepisów Konwencji CMR, deklaracja musi zostać zawarta w liście przewozowym, ponieważ w przeciwnym razie będzie nieskuteczna. Prawo Przewozowe, daje przewoźnikowi prawo zweryfikowania zgodności deklarowanej przez nadawcę wartości z wartością rzeczywistą i w razie potrzeby, wniesienia stosownych zastrzeżeń (zaznaczając to w kwicie bagażowym). Prawo przewozowe jednak nie uzależnia możliwości zadeklarowania wartości przesyłki od wniesienia przez nadawcę dodatkowej opłaty (wynagrodzenia).

Foto: Fotolia