Czy polski system prawny jest gotowy na realne wdrożenie e-CMR?

Ten artykuł przeczytasz w 7 minut

Czy jeśli Inspekcja Transportu Drogowego zatrzyma samochód ciężarowy z elektronicznym listem przewozowym, to będzie gotowa na kontrolę? Czy wprowadzenie protokołu uzupełniającego Konwencji CMR jest wystarczające? Nasi klienci często zadają sobie takie pytania, przez co realne korzyści digitalizacji branży TSL są bagatelizowane. Śpieszymy z odpowiedzią na temat możliwości stosowania elektronicznych dokumentów w Polsce.

Jeszcze rok temu wykonywanie przewozu kompletnie bez użycia papierowych dokumentów, a przesyłanie i podpisywanie ich za pomocą paru kliknięć było zdecydowanie odległe i traktowane z przymrużeniem oka. Elektroniczne dokumenty pozwalają na znaczące oszczędności, to pewne, jednak o ile świadomość przedsiębiorstw z branży TSL była i jest na wysokim poziomie, o tyle aspekty prawne w ostatnich latach zdecydowanie zostawały w tyle.

Pierwszym aspektem, na który należy zwrócić uwagę w kwestii możliwości stosowania elektronicznych dokumentów, jest brak jednoznacznie określonej formy dokumentu w Ustawie o transporcie drogowym, który należy przedstawić podczas kontroli (jak podaje art. 72 Ustawy o transporcie drogowym należy przedstawić dokument lub inny nośnik informacji). Natomiast o możliwości i wiarygodności stosowania elektronicznych wersji dokumentów możemy przeczytać w Kodeksie Cywilnym Art. 77 (3).

Przyjęcie protokołu uzupełniającego przybliżyło wdrożenie e-CMR

Kolejnym krokiem, który zdecydowanie przybliżył nas do stosowania elektronicznych dokumentów w Polsce było przyjęcie 11 września 2019 r. protokołu uzupełniającego do Konwencji CMR, dotyczącego elektronicznego listu przewozowego, który umożliwia stosowanie e-CMR w Polsce oraz w krajach, które także ratyfikowały wyżej wymieniony dokument. 

Według art. 2 pkt. 2 protokołu, elektroniczny list przewozowy jest traktowany na równi z listem przewozowym i ma taką samą wartość dowodową i skutek co standardowy list przewozowy.

Należy natomiast zaznaczyć, aby przewóz z udziałem elektronicznego dokumentu CMR odbył się zgodnie z prawem, dokument ten musi spełniać odpowiednie wymogi, które zostały zawarte w protokole uzupełniającym do Konwencji CMR. Wynika z tego, że polskie służby kontrolne mają obowiązek zaakceptować dokument w formie elektronicznej, o ile:

1. Elektroniczny list przewozowy został uwierzytelniony za pomocą wiarygodnego podpisu elektronicznego, który umożliwi w jednoznaczny sposób rozpoznanie osoby podpisującej.

2. Elektroniczny list przewozowy zawiera te same dane co list przewozowy, o którym mowa w Konwencji CMR.

3. Zapewniona jest integralność danych zawartych w elektronicznym liście przewozowym.

4. Dane zawarte w elektronicznym liście przewozowym mogą zostać uzupełnione lub zmienione w przypadkach dozwolonych przez Konwencję CMR, a jakiekolwiek uzupełnienie lub zmiana powinna być możliwa do wykrycia.

Warunki konieczne do zastosowania e-CMR

Kwestią kluczową, aby przewóz z udziałem elektronicznego listu przewozowego odbył się zgodnie z protokołem uzupełniającym do Konwencji CMR, jest by zainteresowane podmioty przed wykonaniem przewozu ustaliły procedury i ich realizację zgodnie z przepisami oraz Konwencją.  

Jak podaje Artykuł 5 Protokołu uzupełniającego do konwencji CMR:

„1.  Strony zainteresowane realizacją umowy przewozu uzgodnią procedury i ich wdrożenie w celu spełnienia wymogów niniejszego Protokołu i Konwencji, w szczególności w zakresie:

a) metody wystawiania i dostarczania elektronicznego listu przewozowego do uprawnionej strony;

b) zapewnienia, że elektroniczny list przewozowy zachowa swoją integralność;

c) sposobu, w który strona posiadająca prawa wynikające z elektronicznego listu przewozowego jest w stanie zademonstrować te uprawnienia;

d) sposobu potwierdzania dokonania dostawy do odbiorcy;

e) procedur uzupełniania lub zmiany elektronicznego listu przewozowego; oraz

f) procedur potencjalnej wymiany elektronicznego listu przewozowego na list przewozowy wystawiony w inny sposób.”

Digitalizacja dokumentów w branży TSL powinna być szersza

Rozmawiając o digitalizacji w branży TSL nie możemy również pominąć aspektu pozostałych dokumentów dotyczących przewożonego ładunku. Przekształcenie tylko i wyłącznie jednego rodzaju dokumentu na wersję elektroniczną nie rozwiąże w pełni problemu zużycia papieru i skomplikowanego procesu przesyłania informacji. Należałoby przekształcić wszystkie dokumenty, które towarzyszą danej trasie i podczas kontroli przedstawiać je w formie elektronicznej. Dopiero wtedy w pełni korzystamy z zalet stosowania technologii, którą każdy z nas ma pod ręką i odnosimy zauważalne korzyści.

W tym przypadku z pomocą przychodzi nam Parlament Europejski, który przyjął wniosek Rozporządzenie w sprawie elektronicznych informacji dotyczących transportu towarowego (eFTI), które kompleksowo porusza kwestie związane z uznawaniem dokumentów w formie elektronicznej, a także opisuje sam proces uznawania i kontroli tych dokumentów.

W nawiązaniu do Rozporządzenia eFTI największą barierą przed stosowaniem elektronicznych dokumentów było:

1) rozdrobnienie norm prawnych,

2) rozdrobnione środowisko informatyczne.

Oba te czynniki wzajemnie się wzmacniają. Rozdrobnione przepisy i wynikający z nich brak uznawania przez organy zniechęca do inwestycji w cyfrowe rozwiązania w zakresie dokumentów elektronicznych. Rozdrobnione środowisko informatyczne, a szczególnie brak odpowiednio opracowanych lub interoperacyjnych rozwiązań, zniechęca organy do zaufania korzystaniu z dokumentów elektronicznych.” – czytamy w uzasadnieniu do wniosku Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie elektronicznych informacji dotyczących transportu towarowego.

Rozporządzenie eFTI dotyka tych samych problemów, jednak stawia dokładniejsze wymagania co protokół uzupełniający do konwencji CMR. Jednym z wymogów jest zapewnienie jednej z dwóch form przedstawienia dokumentów podczas kontroli. Pierwszą z nich jest przedstawienie informacji w formacie nadającym się do odczytu maszynowego, udostępnioną za pomocą platformy eFTI (platformy łączącej jednostki administracji z przedsiębiorstwami). Drugą możliwością jest przedstawienie dokumentów na ekranie urządzeń mobilnych będących własnością zainteresowanego podmiotu lub właściwych organów.

Po wejściu w życie aktów delegowanych i wykonawczych wymienionych w rozporządzeniu eFTI będziemy mieli w pełni zielone światło do stosowania elektronicznych dokumentów w całej Unii Europejskiej. 

W międzyczasie Polska aktywnie uczestniczy w projekcie międzynarodowym DIGINNO, który ma na celu m.in. ustalenie wspólnych norm prawnych, aby transport między krajami bałtyckimi opierał się o jedną platformę eFTI, a weryfikacja aut do kontroli przebiegała zdecydowanie szybciej.

Praktyczne wdrożenie e-CMR jeszcze przed nami

Czy w związku z wyżej wymienionymi przepisami mamy możliwość stosowania elektronicznych dokumentów przewozowych w Polsce?

Wiele zależy od interpretacji państwowych instytucji, z którym aktualnie prowadzimy aktywne rozmowy dotyczące wykorzystania platformy GreenTransit i akceptacji elektronicznych dokumentów. Polskie przepisy nie zabraniają korzystania z takiej formy dokumentów, a protokół uzupełniający do Konwencji CMR jednoznacznie stwierdza możliwość korzystania z elektronicznych listów przewozowych.

Warto także wspomnieć, że w Polsce do tej pory nie było platformy do obsługi elektronicznych dokumentów CMR, która spełniałaby warunki stawiane w protokole uzupełniającym do Konwencji CMR, jednak po dokładnym przeanalizowaniu zawiłych przepisów, a także co ważniejsze, relacji między poszczególnymi ogniwami w łańcuchu dostaw i wokół niego, została stworzona platforma GreenTransit. Odzwierciedla ona procesy związane z wypełnianiem, podpisywaniem oraz przesyłaniem dokumentów i nie odbiega od obecnie obowiązujących norm i zwyczajów. Pozwoli to na zachowanie wiarygodności dokumentu, a także usprawni obecny proces związany z obsługą dokumentów.

Firmy zainteresowane wzięciem udziału w testach platformy GreenTransit i darmowym przekonaniem się o korzyściach ze stosowania elektronicznych dokumentów zapraszamy na stronę www.greentransit.pl lub prosimy o kontakt mailowy na adres kontakt@greentransit.pl. Będą się tam również pojawiały informację o aktualnym stanie rozmów z państwowymi organami władzy.

Fot. Pixabay/200degrees

Tagi