Spowolnienie gospodarcze już widoczne w transporcie. Na początku roku przewoźnicy mogą być w kropce

W ostatnich miesiącach w obliczu coraz bardziej wyraźnego spowolnienia gospodarczego wielu przewoźników i analityków zastanawiało się jak wyglądać będzie okres świąteczny. Czy tradycyjne szaleństwo konsumpcyjne znów widoczne będzie na rynku przewozów, czy przeważy spadek konsumpcji? Analiza przewozów na rynku spotowym wskazuje raczej, iż święta w Europie były skromniejsze niż rok wcześniej.

Święta skromne jak nigdy

Pod względem zapotrzebowania na transport końcówka 2022 roku różniła się od poprzednich lat, a także od tradycyjnych zachowań rynkowych. Listopad i grudzień (a zwłaszcza ostatni miesiąc roku) zawsze cechowały się wzmożonym popytem w stosunku do poprzednich miesięcy. W 2022 r. jednak właśnie na jesieni sektor transportowy zaczął odczuwać to, co analitycy zapowiadali od kilku miesięcy – wyraźny spadek produkcji, konsumpcji i w konsekwencji zleceń dla przewoźników.

Analiza sześciu głównych tras eksportowych z Polski nie pozostawia złudzeń co do tego, czy mamy już do czynienia ze spowolnieniem gospodarczym. O ile w 2021 r. grudniowy popyt na transport był wyraźnie wyższy od listopadowego na wszystkich sześciu analizowanych trasach, to w 2022 r. wyglądało to zgoła inaczej.

Na trasie do Niemiec i Włoch zapotrzebowanie na usługi transportowe było praktycznie na tym samym poziomie co miesiąc wcześniej, a na kierunku czeskim nawet niższe od listopadowego. Także porównując indeks popytu z grudnia 2022 r. do analogicznego miesiąca 2021 r. widzimy, iż jest on zdecydowanie niższy na każdym kierunku poza Francją. W niektórych przypadkach indeks spadł o połowę lub blisko połowy.

Kolejną rzucającą się w oczy kwestią jest fakt, iż o ile w 2021 r. grudniowy wskaźnik popytu był na wyższym poziomie niż w październiku i wrześniu tamtego roku, o tyle w 2022 roku przewoźnicy mieli mniej zleceń w grudniu niż w pierwszych tygodniach po wakacjach. Koresponduje to z wieloma głosami z rynku, iż sygnały o spowolnieniu gospodarczym zmaterializowały się dopiero w październiku w postaci mniejszej liczby ładunków.

Mediana indeksu popytu na transport dla pojazdów > 16 t (pkt.)

	Październik 2022 r.	Listopad 2022 r.	Grudzień 2022 r.	Październik 2021 r.	Listopad 2021 r.	Grudzień 2021 r.
Polska-Niemcy	105	62	64	104	93	114
Polska-Niderlandy	114	62	97	127	113	158
Polska-Czechy	98	89	84	115	130	132
Polska-Francja	108	81	101	99	89	105
Polska-Włochy	174	91	92	161	165	198
Polska-Wielka Brytania	57	42	64	84	70	89

Większa dostępność pojazdów

Ciekawe zjawisko widać także po analizie dostępności mocy przewozowych. Koreluje ono nieco z trendami w indeksie popytu. Z sześciu analizowanych tras w grudniu 2022 r. podaż transportu… wzrosła na pięciu kierunkach. To dokładnie odwrotnie niż w grudniu 2021 r. Wówczas na pięciu kierunkach dostępność mocy przewozowych była niższa miesiąc do miesiąca. Wtedy wyjątkiem była Wielka Brytania, ale tam wchodziły w grę perypetie związane z przepisami post-brexitowymi i obostrzeniami pandemicznymi.

Warto podkreślić, iż w ostatnim miesiącu 2022 r. indeks podaży był na wyraźnie wyższym poziomie niż w grudniu 2021 r. na wszystkich kierunkach. Ta większa dostępność pojazdów wynikała z wyraźnie przytłumionego popytu na usługi przewoźników.

Mediana indeksu podaży na transport dla pojazdów > 16 t (pkt.)

	Październik 2022 r.	Listopad 2022 r.	Grudzień 2022 r.	Październik 2021 r.	Listopad 2021 r.	Grudzień 2021 r.
Polska-Niemcy	143	146	135	108	108	93
Polska-Niderlandy	131	131	146	137	133	131
Polska-Czechy	143	146	153	102	101	85
Polska-Francja	135	125	142	108	105	97
Polska-Włochy	123	135	140	145	144	133
Polska-Wielka Brytania	118	106	134	109	110	120

Definitywny koniec drożejących przewozów

Ostatnie kilka miesięcy 2022 r. przyniosło odwrócenie trendu wzrostowego stawek. Po kilku kwartałach regularnych podwyżek, po wakacjach doszło do wyhamowania tendencji rosnącej. Co więcej, listopad przyniósł spadek indeksu stawek na wszystkich sześciu analizowanych trasach. W grudniu na rynku spotowym indeks stawek odbił ponownie w górę, niemniej jednak były to znacznie słabsze wzrosty niż w 2021 r. Przykładowo, na najbardziej interesującym polskich przewoźników kierunku niemieckim w grudniu 2022 roku indeks skoczył o 3 pkt. do 141 pkt. A rok wcześniej wskaźnik wyniósł 139 pkt. w grudniu w porównaniu do 122 pkt. w listopadzie.

Podobnie przytłumione wzrosty nastąpiły na pozostałych trasach. W przypadku trasy nad Sekwanę i do Włoch wzrost indeksów był ledwo zauważalny bo 1-punktowy.

W przypadku stawek da się zaobserwować dwa zjawiska. Po pierwsze, mimo wzrostów w grudniu w stosunku do listopada na wszystkich trasach indeks cen za transport był poniżej poziomu notowanego w październiku 2022 r. To odwrotna sytuacja niż rok wcześniej, kiedy wyraźne zwyżki stawek w gorącym okresie świątecznym wywindowały indeks do wartości wyższych niż dwa miesiące wcześniej.

Po drugie, w kilku przypadkach wskaźnik stawek w grudniu 2022 r. był zbliżony do tego sprzed roku. To by wskazywało na to, że wzrosty stawek z pierwszego półrocza 2022 r. zostały już zniwelowane przez słabnący popyt w drugiej części roku, a zwłaszcza w ostatnim kwartale. Patrząc na trasę do Niemiec odczyt z grudnia 2022 r. na poziomie 141 pkt. jest minimalnie większy niż 139 pkt. notowane w grudniu 2021 r. Podobnie zbliżone są indeksy na kierunku do Wielkiej Brytanii i Niderlandów.

Mediana indeksu stawek transportu dla pojazdów > 16 t (pkt.)

	Październik 2022 r.	Listopad 2022 r.	Grudzień 2022 r.	Październik 2021 r.	Listopad 2021 r.	Grudzień 2021 r.
Polska-Niemcy	148	138	141	122	122	139
Polska-Niderlandy	140	130	135	123	122	133
Polska-Czechy	148	131	140	119	117	132
Polska-Francja	145	136	137	122	120	127
Polska-Włochy	130	123	124	107	101	118
Polska-Wielka Brytania	149	142	144	129	130	143

Zamrożenie popytu

Jeśli chodzi o oczekiwania i prognozy na początkowy okres nowego roku, to chłodny pod względem liczby zleceń grudzień niestety nie rokuje dobrze jeśli przyjrzymy się trendom z poprzednich lat.

Styczeń tradycyjnie jest mniej pracowitym dla transportu miesiącem niż grudzień. Analizując popyt w styczniu 2022 r. w porównaniu do grudnia i jesieni 2021 r. na naszych sześciu głównych trasach widać wyraźnie tąpnięcie zapotrzebowania na usługi przewoźników. Np. na kierunku niemieckich mówimy o spadku ze 114 pkt. w grudniu 2021 r. do poziomu 79 pkt. miesiąc później.

Najmniejszy spadek relatywnie nastąpił na trasie do Francji a i tak mówimy o 105 pkt. w miesiącu świątecznym i 86 pkt. w pierwszym miesiącu 2022 r.

Analizując historyczne dane wnioskować możemy, iż w pierwszym miesiącu 2023 r. część przewoźników nie będzie miała za wiele zleceń. W wielu przypadkach indeksy ze stycznia 2022 r. są zbliżone do tych z grudnia 2022 r., co pokazuje skalę spadku popytu jako, iż zwykle świąteczny miesiąc był wyraźnie bardziej pracowity dla firm transportowych. Jeśli przyjmiemy, iż tegoroczny styczeń będzie podobny do typowego pierwszego miesiąca roku, to naprawdę możemy mówić nie o chłodzie, lecz o mrozie na rynku.

Stawki spadają, koszty rosną

Dodatkowo patrząc na poprzedni rok to styczeń 2022 r. przyniósł spadek indeksu stawek w stosunku do poprzedniego, świątecznego miesiąca. Jeśli stawki miałyby się podobnie zachować w tym roku, można się spodziewać ich dalszego pochodu w dół na początku roku z powodu niskiego popytu. A pamiętając, iż w lutym wejdzie w życie unijne embargo na produkty ropopochodne z Rosji, co zapewne zaowocuje skokiem cen oleju napędowego, postawi to wielu przewoźników w bardzo trudnej sytuacji.

Z jednej strony rynek będzie wymuszał obniżanie stawek, z drugiej rosnąć będą koszty działalności przewoźników. A to już sytuacja nie do pozazdroszczenia zwłaszcza dla małych firm transportowych.